DOQ

Eetscore: voedingstool helpt eetgedrag te verbeteren bij darmziekten

Voor patiënten met inflammatoire darmziekten (IBD) bestaat geen specifiek dieet en hen wordt meestal geadviseerd om een standaard gezonde voeding te gebruiken. Met behulp van de online voedingstool ‘Eetscore’ kan het voedingspatroon van deze patiënten op een simpele manier worden gemonitord én verbeterd.

Dat blijkt uit recent gepubliceerd onderzoek van arts-onderzoeker Carlijn Lamers en haar collega’s van Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede), Rijnstate (Arnhem) en Wageningen University & Research (WUR). Volgens Lamers vormen IBD-patiënten bij uitstek een patiëntengroep die graag zelf invloed uitoefent op hun klachten door middel van voeding. “De eerste vragen die wij krijgen van deze patiënten zijn: wat kan ik zelf aan mijn ziekte doen? En waar moet ik op letten met eten? Daarom onderzochten wij of de al bestaande Eetscore in deze informatiebehoefte kan voorzien.”

Na het invullen van de online vragenlijst geeft de tool per voedingsgroep een persoonlijk advies om de score te verbeteren”

Arts-onderzoeker Carlijn Lamers

Eetscore

Eetscore is een gevalideerde, online tool ontwikkeld door WUR, met het doel inzichtelijk te maken in hoeverre mensen eten en drinken volgens de Richtlijnen Goede Voeding. Lamers legt uit dat het instrument bestaat uit 16 voedingsgroepen, waaronder groenten, fruit, vis, rood vlees, zuivelproducten en alcohol. “Voor elke groep kan maximaal 10 punten gescoord worden, waardoor de totaalscore uitkomt tussen de 0 en 160 punten. Hoe hoger de score, hoe gezonder de eetgewoontes. Na het invullen van de online vragenlijst geeft de tool per voedingsgroep een persoonlijk advies om de score te verbeteren.”

Vragenlijsten

In hun onderzoek bekeken Lamers en haar collega’s of Eetscore te gebruiken is om het eetgedrag van IBD-patiënten in kaart te brengen en of het persoonlijke voedingsadvies leidt tot verbetering ervan. Bovendien onderzochten ze of een verbeterd voedingspatroon ook voordeel oplevert voor de kwaliteit van leven en de ziekteactiviteit.
In totaal deden 195 patiënten met de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of niet-geclassificeerde IBD uit Ziekenhuis Gelderse Vallei en Rijnstate aan het onderzoek mee. Zij vulden op baseline, na 1 maand en na 4 maanden 3 vragenlijsten in: Eetscore, een kwaliteit van leven-vragenlijst en een vragenlijst om de ziekteactiviteit te bepalen, onder andere op basis van de hoeveelheid buikpijn, ontlastingsfrequentie, bloedverlies en koorts.

“De aanbevelingen uit de Eetscore hadden een positief effect op het eetgedrag”

Positieve resultaten

Uit de antwoorden bleek dat veel deelnemers al goed letten op hun voeding; de gemiddelde score op baseline was 98 punten (uit 160). De deelnemers scoorden het hoogst op de onderdelen rood vlees, volkoren graanproducten en suikerhoudende dranken en het laagst op peulvruchten, noten en bewerkt vlees. Vrouwen, ouderen en hoger opgeleiden hadden gemiddeld de hoogste scores en lieten ook de grootste verbetering over de tijd zien.
Na 4 maanden bleek de gemiddelde score significant gestegen te zijn naar 107 punten. De aanbevelingen uit de Eetscore hadden dus een positief effect op het eetgedrag. Bovendien hing de betere Eetscore samen met een kleine verbetering van de kwaliteit van leven. De effecten bleken onafhankelijk te zijn van onder andere de ziekteduur, de ziekteactiviteit op baseline, de aandoening (ziekte van Crohn of colitis ulcerosa) en de body mass index.
De ziekteactiviteit veranderde niet. Lamers legt uit dat dat mogelijk komt doordat veel patiënten op baseline al in remissie waren. “Als de ziekte al rustig is, is er ook geen verbetering waar te nemen.”

Advies niet altijd passend

Na afloop van de studieperiode werd de tool geëvalueerd onder de deelnemers. Zij gaven aan dat ze de voedingsadviezen niet altijd passend vonden. Dat is volgens Lamers niet zo gek. “Eetscore is ontwikkeld voor mensen uit de algemene populatie en dus niet specifiek voor IBD-patiënten. Daardoor staan er enkele adviezen in die voor deze patiëntengroep niet zo voor de hand liggen. Zo kunnen bijvoorbeeld zuivelproducten en peulvruchten soms leiden tot meer klachten, terwijl de tool adviseert om meer van deze voedingsmiddelen te gebruiken.” Verder gaven veel deelnemers (65%) aan dat ze behoefte hadden aan aanvullende informatie, zoals praktische tips, voorbeelden en gezonde recepten.

“Wanneer het instrument wordt uitgerold in de praktijk zou het goed zijn een contactmoment met arts of verpleegkundige in te passen”

Eetscore in de (klinische) praktijk

In de studie hebben de deelnemers alleen nog maar de online tool gebruikt, zonder tussenkomst van de arts. Lamers: “Het is mooi om te zien wat alleen het gebruik van Eetscore al kan opleveren. Wanneer het instrument wordt uitgerold in de praktijk zou het goed zijn om een contactmoment met een arts of verpleegkundige in te passen. Voor sommige patiënten zijn veel wijzigingen in de voeding nodig en zeker in die gevallen is het goed als een zorgprofessional daarin kan begeleiden.”
Eetscore was in Ziekenhuis Gelderse Vallei al in gebruik voor patiënten met nieuw gediagnosticeerde hypertensie en sinds kort wordt deze ook voor IBD-patiënten ingezet. Ook in Rijnstate gaat dat op korte termijn gebeuren. Lamers denkt dat er met de bredere inzet van de tool veel bereikt kan worden. “Met Eetscore geven we onze patiënten naast inzicht en advies ook een stuk regie in eigen handen en daarmee is veel winst te behalen.”

Meer informatie

Dit onderzoek werd gefaciliteerd door de Alliantie Voeding in de Zorg. Voor meer informatie over Eetscore kunt u mailen naar: info@allliantievoeding.nl.

Referentie: Lamers CR, van Erp LW, Slotegraaf AI, et al. Web-based dietary assessment and advice helps inflammatory bowel disease patients to improve their diet quality. Br J Nutr 2022; 4: 1-26.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?

Integrale geneeskunde in Nederland: tijd voor de volgende stap

Het spreekuur Integrative Medicine van Ines von Rosenstiel is erg populair en ook in andere ziekenhuizen groeit de belangstelling voor een dergelijk spreekuur. Hoe zorgen we ervoor dat IM een structureel onderdeel wordt van de reguliere zorg in Nederland?

Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

“Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.” Dat zei een patiënt ooit tegen longarts Miep van der Drift. Ze weet als geen ander: mindfulness is niet alleen voor patiënten, maar ook voor zorgverleners. Ze geeft tips voor kleine veranderingen met een grote impact.

Medicatie vaak te lang voortgezet na ontslag uit ziekenhuis

Veel patiënten gebruiken in ziekenhuizen voorgeschreven opiaten, benzodiazepines en antipsychotica nog langdurig na ontslag, aldus Judith de Ruijter. “We geven artsen de tip om, als ze bij ontslag nieuwe medicatie voorschrijven, al meteen na te denken over stoppen.”

‘Impliciete sturing kan samen beslissen verstoren’

Het proces van samen beslissen kan worden verstoord door onbewuste aansturing op een bepaalde behandeling, aldus Anneleen Timmer en Suzanne Festen. “Misschien gaan veel behandelaars er onbewust vanuit dat de patiënt alles op alles wil zetten om de ziekte te bestrijden.”