DOQ

Lagere mortaliteit bij behandeling van multiresistente tuberculose en hiv

Het gebruik van antiretrovirale therapie (ART) en zeer effectieve geneesmiddelen tegen tuberculose blijkt gerelateerd te zijn aan een afgenomen overlijdensrisico van hiv-positieve patiënten met multiresistente tuberculose. Daarom vinden de auteurs van de betreffende meta-analyse in The Lancet dat toegang tot deze therapieën dringend gewenst is. 

Bij een infectie met een stam van Mycobacterium tuberculosis die resistent is tegen in elk geval isoniazide en rifampicine, wordt gesproken van multiresistente tuberculose. Dat is een belangrijk mondiaal volksgezondheidprobleem. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat er in 2018 wereldwijd 484.000 nieuwe gevallen van multi- of rifampicine-resistente tuberculose waren.

(bron foto iStock)

Ongeveer 18 procent van de recidiverende gevallen van tuberculose is multiresistent of in hoge mate geneesmiddelresistent, gedefinieerd als de aanwezigheid van multiresistente tuberculose plus resistentie tegen in elk geval een fluoroquinolone en een van de injecteerbare geneesmiddelen (amikacine, capreomycine of kanamycine).

Hoger overlijdensrisico

Zo’n 15 procent van de volwassenen met multiresistente tuberculose overlijdt tijdens de behandeling. Slechts 56 procent voltooit de behandeling of geneest. Hiv-positieve patiënten maken wereldwijd 9 procent uit van alle patiënten met tuberculose en hebben een 1,5-10,2 keer hoger risico om tijdens de behandeling van multiresistente tuberculose te overlijden dan hiv-negatieve patiënten.

Er is weinig bekend over de mate waarin het gebruik van specifieke behandelingen dit risico zou kunnen verminderen. Meerdere studies wijzen erop dat het niet-gebruik van ART en een grotere mate van immunosuppressie gepaard gaan met slechtere behandelresultaten bij patiënten met resistente tuberculose. Daarentegen hebben andere studies en een systematische review daarvan geen voordeel gevonden van ART op behandelresultaten bij multiresistente tuberculose. Dit waren over het algemeen kleine single-center studies of studies die niet waren opgezet om het verband tussen ART-gebruik en de mortaliteit bij belangrijke subgroepen van patiënten te evalueren.

Medicatie verlaagt mortaliteit

In deze meta-analyse is geëvalueerd wat de invloed is van medicatiegebruik op het overlijdensrisico bij hiv-positieve volwassenen met bevestigde of veronderstelde multiresistente tuberculose. Van de 11.920 geïncludeerde patiënten met multiresistente tuberculose waren 2997 personen (25 procent) hiv-positief en kregen ART, 886 personen (7 procent) waren hiv-positief en kregen geen ART en 1749 personen (15 procent) hadden uitgebreide resistente tuberculose.

Bij gebruik van hiv-negatieve patiënten als referentie waren de aangepaste odds ratio (aOR)-cijfers voor overlijden:

  • aOR 2,4 voor alle hiv-patiënten;
  • aOR 1,8 voor hiv-positieve patiënten die ART kregen; en
  • aOR 4,2 voor hiv-positieve patiënten die geen ART kregen of bij wie het gebruik daarvan onbekend was.

Bij hiv-patiënten ging het gebruik van minstens één geneesmiddel uit WHO-groep A, specifiek het gebruik van moxifloxacine, levofloxacine, bedaquiline of linezolid, gepaard met een significant afgenomen overlijdensrisico.

Bisson GP, Bastos M, Campbell JR, et al. Mortality in adults with multidrug-resistant tuberculosis and HIV by antiretroviral therapy and tuberculosis drug use: an individual patient data meta-analysis. Lancet. 2020;396:402-411. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32771107/

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”