DOQ

Opnieuw discussie over rol kleine lucht­wegen bij rokers

Onderzoek van Claire Cox naar de rol van kleine luchtwegen bij (ex‑)rokers met of zonder astma laten een andere conclusie zien dan eerdere studies naar de kleine luchtwegen. Dit opent een oude discussie over het belang van zogenaamde extrafijne formuleringen van inhalatiemedicatie bij patiënten met astma, voornamelijk voor diegenen die roken of hebben gerookt.

Onlangs verdedigde Claire Cox haar proefschrift getiteld ‘The role of small airways in (ex-)smokers with or without asthma’ aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Het is voor vele experts in dit onderzoeksveld niet leuk om te horen dat kennis die zij dachten te hebben niet zo evident, of zo zwart-wit is”, aldus Cox. Zo tonen de onderzoeken in het proefschrift onder andere aan dat er geen meerwaarde is van het gericht behandelen van de kleine luchtwegen van astmatische (ex-)rokers. “De meeste proefschriften zijn niet per se baanbrekend, maar wel altijd een kleine stap voorwaarts. Er worden nieuwe inzichten gedeeld en in het geval van mijn onderzoeken wordt een oude discussie waarvan men dacht dat die beslecht was, opnieuw geopend.”

(Foto: Robbert Brink)

“We hebben geconcludeerd dat er geen meerwaarde is van het verkleinen van de deeltjesgrootte van ICS voor (ex-)rokers”

Onderzoeker Claire Cox

Silent zone

Hiermee doelt Cox op de decennia bestaande discussies over het belang van kleine luchtwegbetrokkenheid bij luchtwegaandoeningen als astma en COPD of bij rokers. Omdat uit laag complexe metingen bleek dat de kleine luchtwegen maar heel summier bijdroegen aan de totale luchtwegweerstand werden deze in 1970 de ‘silent zone’ genoemd, waarmee men besloot dat er geen grote rol was weggelegd voor de kleine luchtwegen bij astma en COPD. Na een onderzoeksstilte van ongeveer 30 jaar bleek echter dat de kleine luchtwegen wél van belang waren bij luchtwegaandoeningen, al dan niet gerelateerd aan roken. Ondanks dat de kleine luchtwegen al lang niet meer aangeduid worden als de ‘silent zone’ en rokers niet meer uitgesloten zijn van deelname aan wetenschappelijk onderzoek was, en is, er nog genoeg onbekend over de impact van afwijkingen of fysiologische variaties aan de kleine luchtwegen bij rokers met of zonder astma. Hier heeft Cox onderzoek naar gedaan.

Geen meerwaarde van kleine deeltjes ICS bij astmatische rokers

“Astmatische (ex-)rokers hebben doorgaans een minder goede respons op behandeling met inhalatiecorticosteroïden (ICS) dan astmapatiënten die nooit hebben gerookt”, legt Cox uit. Mogelijk zouden de kleine luchtwegen onvoldoende worden bereikt door de standaardformuleringen ICS die geen extrafijne deeltjes bevatten. De hypothese was dan ook dat het gericht behandelen van de kleine luchtwegen zou leiden tot een betere respons en betere astmacontrole van astmatische (ex-)rokers. Cox: “Dit hebben we niet aan kunnen tonen. Extrakleine en niet-extrakleine deeltjes ICS bleken gelijkwaardig in het verbeteren van de functie van kleine luchtwegen. Hieruit hebben we geconcludeerd dat er geen meerwaarde is van het verkleinen van de deeltjesgrootte van ICS voor (ex-)rokers.”

Rol van kleine luchtwegen bij gezonde rokers

Andere onderzoeken van Cox focusten op longfunctieonderzoeken naar de kleine luchtwegen, zoals de waarde van de FVC gecorrigeerde FEF-metingen; een parameter te verkrijgen met spirometrie. Ook identificeerde zij factoren die samenhangen met een hogere kans op het hebben van bronchiale hyperreactiviteit met een AMP-provocatie bij gezonde proefpersonen die geen bronchiale hyperreactiviteit laten zien bij een methacholine-provocatie. Hieruit kwam onder andere roken, sputum eosinofilie, lagere CCQ-scores, een slechter functioneren van kleine luchtwegen en een lagere diffusiecapaciteit geassocieerd waren met een hogere kans op hyperreactiviteit op AMP. Deze bevindingen deden Cox en collega’s speculeren dat hyperreactiviteit op AMP bij gezonde rokers zou kunnen wijzen op een hoger risico op het ontwikkelen van COPD.

“Ik denk zelf dat preventief monitoren de toekomst heeft, ook bij bijvoorbeeld gezonde rokers”

Meer monitoring bij rokers

De onderzoeken die Cox verrichtte hebben haar meer inzicht verschaft in de rol van kleine luchtwegen bij de behandeling van astma, maar ook in het belang van goede longfunctieonderzoeken. “Mijn belangrijkste leerpunt uit dit proefschrift is wellicht dat longfunctie een heel belangrijke methode is om te zien hoe het echt met een patiënt gaat. Uiteraard dient de longfunctietest correct uitgevoerd te zijn. Ik pleit ook voor bredere implementatie van weerstandsmetingen met impuls oscillometrie. Liefst ook in de eerste lijn, omdat deze testen veel inzicht lijken te verschaffen bij het monitoren op het ontstaan van luchtwegaandoeningen. We kennen allemaal de astmapatiënt met een FEV1 van 140% voorspeld. Deze patiënt heeft een bovennormale longfunctie maar kan een klachtenpatroon hebben passend bij een matig-ernstig astma.”

Door middel van inzet van verschillende longfunctiemetingen, waaronder ook die metingen die meer inzicht verschaffen in de kleine luchtwegbetrokkenheid, in combinatie met het klinisch beeld, kunnen artsen sneller zien wanneer zij therapeutisch in dienen te grijpen, vertelt Cox. “Ik denk zelf dat preventief monitoren de toekomst heeft, ook bij bijvoorbeeld gezonde rokers. Wil je vroege interventies kunnen doen bij luchtwegaandoeningen, zal je moeten identificeren bij wie dit zin heeft en dus moeten bestuderen welke kenmerken gepaard gaan met een verhoogd risico op het ontwikkelen van luchtwegaandoeningen bij rokers. Daarnaast kun je alleen een verslechtering waarnemen als je weet wat de basis was.”

Referentie: C.A. Cox. The role of the small airways in (ex-)smokers with or without asthma. Proefschrift 2023.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: man met koorts, malaise en huiduitslag

Een 36-jarige man heeft klachten van koorts, malaise en huiduitslag. Hij is 3 weken geleden teruggekeerd van een vakantie naar Bangkok. Wat is uw diagnose?

Spraakherkenning zorgt voor minder administratielast

Spraakherkenning leidt tot snelle, efficiënte dossiervoering voor de arts. Harm Wesseling legt uit hoe dit in de praktijk wordt gebruikt en welke winst er behaald kan worden. “Artsen kunnen eerder hun rapportage afronden. Dat hoeven ze dan niet ’s avonds nog te doen.”

Verlies­sensitief werken in de zorg

Artsen: herken en erken verlies bij de patiënten, stelt Herman de Mönnink. Hiermee kunnen leed en complicaties worden voorkomen. “Op het moment dat je ruimte neemt voor je eigen emotionele werkstress, kun je ook ruimte nemen voor de kant van de patiënt.”

Casus: patiënt met pijnlijke oorschelp en gewrichtsklachten

Dit is de tweede keer dat u deze 32-jarige patiënt ziet met dezelfde klacht. Vandaag gaat de pijnlijke rechter oorschelp ook gepaard met gewrichtsklachten. Het gehoor is goed en patiënt heeft geen neusobstructie of een inspiratoire stridor. Er is geen trauma in de anamnese. Wat is uw diagnose?

Casus: man met buikklachten en veranderd defecatiepatroon

Een man wordt gestuurd naar de polikliniek in verband met geleidelijk toenemende buikklachten met een verandering van het defecatiepatroon. Er is een normale eetlust, geen vermagering. Er is geen bloedverlies per anum. Bij lichamelijk onderzoek worden geen afwijkingen gevonden. Wat is uw diagnose?

AI-gestuurd model verbetert doorstroom

Esther Janssen ontwikkelde een AI-gestuurd model dat voor de operatie al voorspellingen doet over het ontslagmoment van een patiënt en de benodigde nazorg, en zo de doorstroom te verbeteren. “Hiermee kun je eerder schakelen, door nazorgpartners te benaderen.”

SPAT voor allergietesten

Senne Gorris bedacht de SPAT: een automatische machine die alle allergiekrasjes in een keer zet. Dit maakt de testen betrouwbaarder en sneller. “De resultaten zijn na een kwartier bekend en overal waar de SPAT wordt gebruikt zijn de testen en dus de uitslagen gelijk.”

Machte­loosheid drijft artsen tot ‘medische gas­lighting’

De uitdrukking ‘medische gaslighting’ popt steeds vaker op in discussies onder ontevreden patiënten en in de medische wereld zelf. Marlies van Hemert legt uit wat dit betekent en hoe om te gaan met de patiënt als een diagnose uitblijft. “Bescheidenheid helpt.”

Casus: patiënt met probleem bij uitsteken tong

Uw 24-jarige ietwat schuchtere patiënt 'steekt' zijn tong direct naar u uit als u vraagt wat u voor hem kan doen. Daarna vervolgt hij dat hij maar één probleem heeft... Wat is uw diagnose?

‘Toen ik weer een witte jas aan mocht, telde ik weer mee als mens’

Vluchtelingstudenten kunnen in het UMCU hun geneeskundestudie afmaken. Dit helpt hen, maar is ook zinvol voor de Nederlandse arts, vertelt Eva Stortelder. “Er is heel veel behoefte. Het gaat om honderden potentiële collega’s die toegang tot het medisch netwerk willen.”


0
Laat een reactie achterx