DOQ

De kracht van verhalen

Empathisch vermogen, goed kunnen luisteren, je kunnen verplaatsen in het perspectief van de patiënt, het zijn onmisbare competenties voor iedere arts. Maar niet iedere arts beheerst deze vaardigheden even goed. Met narratieve geneeskunde kunnen artsen, en ook andere zorgverleners, zich verder bekwamen in de ontwikkeling van deze ‘zachte competenties’, vertelt Megan Milota, onderzoeker en docent Narratieve Geneeskunde aan de geneeskundeopleiding van het UMC Utrecht.  

Een schilderij, een muziekfragment, een gedicht, dat is voor Megan Milota altijd het startpunt van de workshops die ze geeft aan zorgverleners in ziekenhuizen en instellingen voor jeugdpsychiatrie of gehandicaptenzorg. “We bekijken het schilderij, beluisteren de muziek of lezen samen het gedicht. Daarna bespreken we met elkaar wat we hebben gezien, wat het verhaal is van de kunstenaar en ook: wat het ons doet. Want iedereen interpreteert een kunstwerk op zijn eigen manier, en iedereen voelt er iets anders bij. Wat de een mooi vindt, vindt de ander soms helemaal niet mooi.’

“Wat we van kunst vinden is heel persoonlijk. Er bestaat geen goed of fout, ieders mening doet ertoe”

Onderzoeker en docent Narratieve Geneeskunde Megan Milota

Onzeker of ongemakkelijk

Het prettige van deze werkwijze is dat alle workshopdeelnemers gelijk zijn. “De interpretatie van het afdelingshoofd of de medisch specialist is niet méér waard dan dat van de verpleegkundige of secretaresse. Wat we van kunst vinden is heel persoonlijk. Er bestaat geen goed of fout, ieders mening doet ertoe.” Dat is de kracht van de toepassing van kunst bij haar trainingen in ‘zachte competenties’ voor zorgverleners, legt Milota uit. “Bij kunst mag iedereen zich een beetje onzeker of ongemakkelijk voelen. Niemand heeft de wijsheid in pacht. Dat zorgt voor een veilige context voor alle deelnemers.”

Professionele masker

Tijdens de workshop vraagt Milota de zorgverleners om zich in te leven in datgene wat de kunstenaar wil vertellen. “Dat kan een verhaal zijn wat misschien ver van hun dagelijkse leefwereld af staat. Door daarover met elkaar in gesprek te gaan, leren zorgverleners elkaar op een andere manier kennen dan wanneer je samen bijvoorbeeld casuïstiek bespreekt. We leiden onze zorgverleners op tot professionals. De arts of verpleegkundige zet elke dag zijn of haar professionele masker op, met alle bijhorende geschreven en ongeschreven regels. Dat is wat de omgeving ook van je verwacht, want anders kun je geen goede zorg verlenen.”

“Zorgverleners zijn opgeleid om te zenden, maar willen we onze patiënten beter begrijpen dan moeten we ook leren ontvangen”

Niet zenden, maar ontvangen

Maar de professionele attitude kan je ook beperken, vervolgt ze. “Ik hoor van zorgverleners dat ze soms de behoefte voelen om elkaar en hun patiënten op een andere manier te leren kennen. Ze willen hun professionele masker als het ware kunnen afzetten en echt luisteren naar het verhaal van de patiënt. Het gebruik van kunst, van verhalen vertellen ofwel narratieve geneeskunde kan daar een bijdrage aan leveren. Dat komt doordat je even uit je rol als zorgverlener stapt. Dat is wat we met onze workshops oefenen. Want door het schilderij dat je ziet of het gedicht dat je leest, oefen je om het perspectief van de ander beter te begrijpen.”
Die vaardigheid kun je vervolgens als arts of verpleegkundige toepassen in de klinische praktijk. “Je verkleint daarmee de afstand tot de patiënt. Je leert beter luisteren naar diens perspectief, je leert je beter te verplaatsen in zijn of haar denkwereld. Je moet je daarin oefenen, want het gaat niet vanzelf. Zorgverleners zijn opgeleid om te zenden, maar willen we onze patiënten beter begrijpen dan moeten we ook leren ontvangen. Dat betekent dat we beter naar ze leren luisteren. Dat past bij shared decision making. Je kunt alleen samen beslissen als je weet wat de patiënt wil vertellen.”

“Narratieve geneeskunde kan helpen om je te verbinden met collega’s of op een andere manier te communiceren met patiënten”

Docent van het Jaar

Narratieve geneeskunde is geen wondermiddel, lacht Milota. “Maar het kan helpen om je te verbinden met collega’s of op een andere manier te communiceren met patiënten. Zorgverleners en patiënten waarderen dat, we doen daar veel onderzoek naar. Dat is vooralsnog vooral kwalitatief onderzoek, ofwel interviews met zorgverleners en patiënten. Zorgverleners vertellen ons dat ze zich na deelname aan een workshop Narratieve geneeskunde een andere zorgverlener voelen, anders naar patiënten kijken en met een andere intentie het gesprek met hen aangaan.”
Meer – ook kwantitatief – onderzoek is nodig om beter te monitoren of narratieve geneeskunde op de langere termijn iets verandert in de klinische praktijk, benadrukt Milota. Ondertussen is Milota in 2022 door de geneeskundestudenten van het UMC Utrecht verkozen tot Docent van het Jaar. “Studenten beseffen dat de medische vaardigheden die ze leren tijdens de opleiding niet alles bieden wat ze later nodig hebben. Om patiënten beter te begrijpen is meer nodig. Narratieve geneeskunde, je meer leren openstellen voor het perspectief van de patiënt, kan daarbij helpen. Dat is waar we onze studenten in opleiden.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx