Een artikel is voor mij geslaagd als ik mensen weet te informeren, ze aan het denken weet te zetten, misschien zelfs weet te inspireren. De journalist is een wereldverbeteraar, zei een bevriende journalist ooit tegen me. En dat is ook zo.
Artikelen van Michel van Dijk
We weten het nu zeker: koeling bij dotteren werkt niet.
Mohamed El Farissi onderzocht, met behulp van een nieuwe techniek voor lokale koeling, of koeling bij dotteren nou écht werkt of niet. Nee, was het antwoord. “We hadden graag een andere uitkomst gezien.” De infusietechniek heeft mogelijk nog wel andere toepassingen.
Wat als… jouw onderzoek plotseling is geassocieerd met de tabaksindustrie?
De farmaceut die het promotieonderzoek van Wytse van den Bosch financierde, werd plotseling overgenomen door een tabaksmultinational. Wat doe je dan als onderzoeker? “Door deze indirecte affiliatie ben je plotseling niet meer welkom op wetenschappelijke congressen.”
Op zoek naar een nieuwe gouden standaard
Onderzoek naar 3D-virtual reality-beoordeling van vernauwingen in de kransslagaders door Sulayman el Mathari en Jolanda Kluin belooft precisie en verbeterde patiëntuitkomsten. “Er zijn grensgevallen waarbij een extra beoordeling noodzakelijk is.”
Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking
Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”
Bruggen bouwen, muren slechten
Fabrice Martens is de eerste Nederlandse hoogleraar Preventieve Cardiologie. Hij wil samenwerking binnen de zorg stimuleren en muren slechten tussen zorg en sociaal domein. “Initiatieven stranden doordat samenwerking ontbreekt.”
Spoort de huisarts straks actief hart- en vaatziektes vroegtijdig op?
Vroegtijdige opsporing in de huisartsenpraktijk leidt tot meer én eerdere diagnostiek van hart- en vaatziektes bij risicopatiënten, constateerde Amy Groenewegen onlangs. “Wanneer ze niet tijdig worden onderkend, verergeren ze en leiden ze tot ziekenhuisopnames.”
AI: vroegtijdige detectie, betere zorg voor extreem premature baby’s
Extreem premature baby’s lopen verhoogd risico op problemen met cognitie, gedrag of motoriek op latere leeftijd. Maria Luisa Tataranna hielp een AI te ontwikkelen die deze langetermijnsuitkomsten kan voorspellen. “Als je dit vroegtijdig weet, kun je je baby trainen.”
Schakel tijdig logopedist in bij parkinson
Behandeling van slik- en stemproblemen bij mensen met parkinson schiet tekort. KNO-arts Michel van Hooren pleit ervoor meer patiënten naar een logopedist door te verwijzen. “Een eenmalig logopedisch consult voor iedere patiënt met parkinson, dat is mijn ideale wereld.”
‘Waardegedreven zorg zou in het DNA moeten zitten van iedere zorgverlener’
Waardegedreven zorg in de cardiologie leidt tot lagere mortaliteit, minder hartinfarcten en snellere behandelingen, vertelt Daniela Schulz, die met een commissie continu aan verbeteringen werkt. “Data vormen het fundament van de verbetercyclus die we continu doorlopen.”
Passie voor plastische chirurgie, compassie voor elkaar
Interplast Holland bevordert gelijke brandwondenzorg wereldwijd door educatie in lage inkomenslanden. Corstiaan Breugem vertelt over de samenwerking, zowel op locatie als digitaal. “Nederlandse artsen kunnen ook veel leren van de aanpak van hun Afrikaanse collega’s.”
Spraakherkenning zorgt voor minder administratielast
Spraakherkenning leidt tot snelle, efficiënte dossiervoering voor de arts. Harm Wesseling legt uit hoe dit in de praktijk wordt gebruikt en welke winst er behaald kan worden. “Artsen kunnen eerder hun rapportage afronden. Dat hoeven ze dan niet ’s avonds nog te doen.”
Zingevingsvragen bij beginnende dementie
Marc Haufe wil meer aandacht voor zingevingsvragen bij mensen met beginnende dementie. Het Diamantmodel helpt zorgverleners in gesprek te gaan met de patiënten. “Mensen raken minder overspoeld door hun emoties, kunnen beter overzien wat er met hen aan de hand is.”
Jongeren rapporteren over hun scoliose
Dineke van de Fliert hielp de eerste Nederlandse gevalideerde vragenlijst te ontwikkelen over het uiterlijk bij scoliose bij adolescenten met AIS. “Mede op basis van de uitkomsten kunnen we beter bepalen bij welke jongere verder radiologisch onderzoek geïndiceerd is.”
Patiënten met boezemfibrilleren screenen op COPD
Een op de acht patiënten met boezemfibrilleren heeft ook COPD. Door screening van AF-patiënten hoopt Rachel van der Velden op betere controle van hun COPD. “Hierdoor hopen we beter te kunnen identificeren wat de oorzaak is van hun kortademigheid, COPD of AF.”
Sneller herstel na operaties door de ikHerstel-app
Met de ikHerstel-app herstellen patiënten sneller van grote buikoperaties dan patiënten die de app niet gebruiken. Han Anema vertelt over de kracht van de app. “Eind 2025 zal de ikHerstel-app 80% van de planbare operaties bestrijken.”
Betere uitleg, vaker op streefwaarde
Minder dan 30% van de patiënten met FH behaalt hun cholesterolstreefwaarden. Jeanine Roeters van Lennep stelt dat betere informatie naar de patiënten toe nodig is: “Patiënten worden nu overgezet op injecties. Daar zit een prijskaartje aan.”
‘De draad is de achilleshiel van de pacemaker’
Karel Breeman werkte mee aan de ontwikkeling van een dubbele draadloze pacemaker die geschikt is voor alle patiënten met een traag hartritme. “Het is voor het eerst dat communicatie tussen implantaten in het lichaam mogelijk is via impulsjes in het bloed.”
Klachten bespreken met de chatbot
De chatbot Praat met de Dokter handelt eenvoudige medische vragen af met de patiënt, en bespaart huisarts en doktersassistent zo veel tijd en administratielast, vertel Peter Dekkers. “De tijd die me dat oplevert, kan ik besteden aan het patiëntencontact.”
Meer behandelen in het late tijdsvenster
Artsen kunnen veel meer patiënten met een herseninfarct behandelen dan tot nu toe werd gedacht, blijkt uit de MR CLEAN-LATE studie. Susan Olthuis: “Het blijkt dat we een deel van de patiënten met een herseninfarct ook in het late tijdsvenster kunnen behandelen.”
Plotseling ging het licht aan
De toepassing van MRI maakt cardiale interventies vermoedelijk sneller, preciezer en veiliger. “Een revolutie”, noemt Marco Götte het. “Mijn collega zei, toen hij de eerste keer een MRI-geleide ablatie deed: ‘Het is alsof iemand het licht aan doet.’”
Aangepaste hartrevalidatie verandert zitgedrag van patiënten
Patiënten met hart- en vaatziekten die veel zitten, lopen meer risico op vroegtijdig overlijden. Aangepaste hartrevalidatie kan de gemiddelde zittijd sterk verkorten, vertelt Bram van Bakel. “Na drie maanden zit meer dan de helft minder dan 9,5 uur per dag.”
Inkomen en etniciteit kunnen risico op hart- en vaatziektes vergroten
De sociaaleconomische status en de afkomst van een patiënt kunnen risicofactoren voor hart- en vaatziektes vormen, bewezen Janet Kist en Ronne Mairuhu. “Een verband leggen tussen gezondheid, inkomen en etniciteit ligt gevoelig, maar om patiënten goed te helpen moet je er wel oog voor hebben.”
Hybride ablatie combineert het beste van twee werelden
Onder leiding van Bart Maesen heeft een team van cardiologen en hartchirurgen een manier gevonden om twee behandelingen bij boezemfibrilleren effectief te combineren. “Teamwork, dat is de kracht van hybride ablatie.”
De kracht van verhalen
Om patiënten te begrijpen is meer nodig dan goede medische vaardigheden. “Narratieve geneeskunde, het gebruik van kunst, van verhalen vertellen, kan daarbij helpen,” denkt Megan Milota, docent Narratieve geneeskunde.
Voorspellingsmodel onderschat risico op hart- en vaatziekten
Een studie van het Radboudumc laat zien dat het risico op hart- en vaatziekten groter is dan het huidige model voorspelt. “Geef eerder een leefstijladvies en schrijf zo nodig medicatie voor,” adviseert onderzoeker Marion Biermans.
‘Op de ic ben je alle controle kwijt’
Een ic-opname kan leiden tot langdurige psychische en lichamelijke klachten. Daphne Bolman, voorzitter van IC Connect, wil meer aandacht voor het Post-Intensive Care Syndroom (PICS). Ic-zorgverleners kunnen veel doen om het risico op dit syndroom te helpen verminderen.”
Bedside Singers: zingen voor de ziel in laatste levensfase
Zingen voor mensen in hun laatste levensfase zorgt voor minder pijn, meer ontspanning en meer verbinding. “Muziek is een grote steun in de palliatieve levensfase; het is een snelle weg haar het hart”, zegt Petrie Akkerman, initiatiefnemer en artistiek leider van de Bedside Singers.
Verhoogd risico op MACE na een EVAR
40% van patiënten die een EVAR ondergaan, krijgt binnen 5 jaar na operatie een ernstige cardiovasculaire complicatie (MACE). “Vooral patiënten met een cardiale voorgeschiedenis lopen een verhoogd risico op MACE na een EVAR”, zegt technisch geneeskundige Jenske Vermeulen.
Wie is de mens achter de chirurg?
Chirurgen zijn gemiddeld meer open, en minder ontvankelijk voor angst en stress dan de algemene Nederlandse bevolking. “De waarde van dit persoonlijkheids-onderzoek ligt vooral in begrippen als bewustwording, zelfbegrip, team-building” zegt onderzoeker Vincent Sier.
Meer houvast nodig voor goed toepassen continue palliatieve sedatie
Internist-oncoloog Netters pleit voor onderzoek en een maatschappelijke discussie over de inzet van continue palliatieve sedatie. “We praten daar te weinig over, terwijl het dagelijkse praktijk is in veel zorginstellingen. Er is meer houvast nodig.”
‘Orgaanperfusie heeft de toekomst’
Engineers en artsen begrijpen elkaar niet altijd. De opleiding klinische technologie bouwt daarom een brug tussen twee werelden. Ik heb the best of both worlds”, zegt klinisch technoloog en orgaanperfusionist Jet Peek van Erasmus MC.
Computer bepaalt juiste dosering antibiotica voor IC-patiënten
Een derde van de patiënten met een infectie op de IC overlijdt. Antibiotica zijn daarom cruciaal, maar onderzoek laat zien dat IC-patiënten vaak de verkeerde dosering antibiotica krijgen. Ziekenhuis- apotheker Eveline Wallenburg ontwikkelde computermodellen die de juiste dosering bepalen.
Verhoogd risico voor ouderen op cardiale complicaties na SEH-bezoek
“Het risico op cardiovasculaire complicaties bekijken bij ouderen die op de SEH komen zonder voorafgaande cardiale klachten, dat gebeurt te weinig. Terwijl dit een kwetsbare groep is”, aldus Noortje Zelis, internist Acute geneeskunde MUMC+.
‘Stress gaat dwars door alle diagnoses heen’
Van hart- en vaatziekten tot diabetes, van depressie tot reuma; stress speelt over de gehele linie van de geneeskunde een grote rol, stelt prof. dr. Christiaan Vinkers. “Stress trekt zich niets van diagnostische grenzen aan. Om stress beter te begrijpen moeten wetenschappelijke disciplines samenwerken.”
Geven hartafwijkingen complicaties bij zwangerschap?
De meeste hartafwijkingen geven geen complicaties tijdens of na de zwangerschap, blijkt uit promotieonderzoek van Lucia Baris, AIOS cardiologie. “De angst die bij vrouwen en artsen hierover leeft, kunnen we met dit onderzoek wegnemen.”
Vergrote aorta verhoogt risico op hart- en vaatziekten
Een vergrote aorta is een risicomarker voor cardiovasculaire ziekten, is de boodschap van arts-epidemioloog Maryam Kavousi van Erasmus MC naar aanleiding van haar onderzoek. “Om toekomstige hart- en vaatziekten te voorkomen is het verstandig om de diameter van de thoracale aorta te screenen met beeldvormende technieken zoals een CT-scan.”
Pesticiden en Parkinson: ‘We hebben veilige normen nodig’
“Akkerbouwers weten nu niet hoeveel pesticiden ze per hectare veilig kunnen gebruiken zonder het risico op hersenziekten zoals Parkinson te vergroten”, zegt prof. dr. Teus van Laar, hoogleraar Neurologie in het UMC Groningen.
‘De awareness dat hartziekte erfelijk kan zijn ontbreekt te vaak’
“We kunnen awareness bij cardiologen voor erfelijke hartziekten alleen vergroten door onderwijs te geven. Dat moeten we dus meer doen”, aldus genetisch cardioloog Bert Baars. “Bij een patiënt met een erfelijke hartziekte is het zaak er snel bij te zijn, om erger te voorkomen. Dat lukt alleen met goed genetisch onderzoek.”
Jicht: kiezen voor behandeling van het serumuraat of van de aanval?
Reumatoloog Tim Jansen onderzoekt wat de meest effectieve, veilige en doelmatige behandelstrategie is bij patiënten met jicht. “Jicht is de meest voorkomende vorm van ontstekingsreuma wereldwijd, waar naar verwachting steeds meer mensen mee te maken krijgen.”
Telerevalidatie als waardig alternatief voor hartrevalidatie in ziekenhuis
Kan telerevalidatie een waardevol alternatief zijn voor hartrevalidatie in het ziekenhuis? Dit onderzocht cardioloog i.o. Rutger Brouwers: “Ieder hartrevalidatiecentrum zou moeten overwegen om telerevalidatie aan te bieden als waardig alternatief. Dit leidt tot een grotere patiëntdeelname, een betere kwaliteit van leven voor meer patiënten én vermoedelijk flinke kostenbesparingen.”
Antipsychoticum als veelbelovende behandeling van blaaskanker
Mensen met schizofrenie krijgen minder vaak blaaskanker. Dat hangt samen met het gebruik van penfluridol. Het bracht Gabri van der Pluijm uit het LUMC op een vraag: zijn blaasspoelingen met dit anti-psychotisch geneesmiddel een goede en veilige behandeling van oppervlakkige blaaskanker?
Levensloopgeneeskunde: Reinier de Graaf kijkt met brede blik naar mensen
Het concept levensloopgeneeskunde staat centraal in het nieuwe Behandelcentrum Voorburg van het Reinier de Graaf Gasthuis. Het doel: ziektes voorkomen en de gezondheid bevorderen in elke levensfase. Directievoorzitter Carina Hilders: “We willen er zijn op alle momenten die ertoe doen voor mensen.”
Sneller herstel en minder complicaties door 3D-printing bij bottumoren
De komst van 3D-geprinte bekkenprotheses heeft de prognose van kinderen met botkanker in dit lichaamsdeel veel gunstiger gemaakt. “Het past als een perfect puzzelstukje op de plek waar het bot verwijderd is”, zegt kinderorthopeed en hoogleraar orthopedische oncologie Michiel van de Sande.
IBD: impact op huishoudelijke activiteiten, kinderwens en seksuele relatie
Veel patiënten met inflammatoire darmziekten (IBD) hebben door hun aandoening problemen met huishoudelijke activiteiten als koken, schoonmaken en boodschappen doen. Dit heeft vaak te maken met vermoeidheid. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Emma Paulides, arts-onderzoeker in het Erasmus MC.
‘Astma of hooikoorts kunnen aanwijzing zijn voor een primaire afweerstoornis’
Mensen met een primaire immuundeficiëntie hebben gemiddeld meer aanleg voor astma, hooikoorts, constitutioneel eczeem en voedselallergie dan personen uit een gezonde controlegroep. Jill de Wit bracht een sterke correlatie aan het licht tussen primaire afweerstoornissen en atopische aandoeningen.
‘Behandel mannen en vrouwen gelijk door ze ongelijk te behandelen’
Tot haar verbazing ziet huisarts Doreth Teunissen nog steeds dokters die niet overtuigd zijn van verschillen tussen mannen en vrouwen. “Sommige cardiologen geloven niet in zoiets als een vrouwenhart. Zo ontstaat een vicieuze cirkel. Als je de verschillen niet ziet, lever je minder goede zorg.”
Gezonder en gelukkiger leven in Bloeizone Bakkeveen
Inwoners van Bakkeveen leven gezonder en hebben meer een gemeenschapsgevoel sinds huisarts Jon Brouwers ‘Bloeizone Bakkeveen’ opzette. “Tijdens het spreekuur hoor ik nu meer over de achtergronden van iemand dan wanneer ik me puur richt op de klachten. Ik kan daardoor meer voor patiënten doen.”
Direct opereren of actieve surveillance? De drijfveer van slokdarmpatiënten
De ene slokdarmkankerpatiënt wil na voorbehandeling met chemotherapie en bestraling direct een operatie, de andere kiest voor actieve surveillance. De NOSANO-studie legde de motivaties bloot. Medisch psycholoog Leonieke Kranenburg: “Het doel is patiënt en behandelaar te helpen bij het open gesprek.”
‘Bij een landkaarttong is geruststellen van de patiënt de beste behandeling’
Hoe diagnosticeert en behandelt de huisarts een landkaarttong? “Het is een onschuldige, niet-besmettelijke aandoening”, zeggen dermatoloog Lydia Vos en coassistent Noortje van Vliet. Uitsluiten dat er iets ergers aan de hand is, vormt misschien wel het belangrijkste aspect van de diagnostiek.
Kankerpatiënt van vandaag: de hartpatiënt van morgen?
Hartfalen, coronairlijden, klepafwijkingen, ritmestoornissen, pericarditis; de lijst met hartcomplicaties door kankerbehandelingen is lang. “Toch staat het risico op hartschade door kankerbehandeling bij veel medisch specialisten nog niet scherp op het netvlies”, stelt dr. David Haitsma, cardioloog bij de Hartkliniek in Oisterwijk.
Onderzoek naar jodium als ‘magic bullet’ bij preventie Covid-19
Jodium is mogelijk belangrijk bij de preventie van Covid-19. Reumatoloog Richard Verheesen heeft een studie opgezet bij opgenomen coronapatiënten in het Máxima MC. “Nóg beter zou het zijn als de overheid of het RIVM het initiatief neemt tot een bevolkingsonderzoek”, vindt hij.
‘Het ontbreekt nog vaak aan tijdige diagnose van maag-darmischemie’
Het Maagdarm Ischemie Centrum Rotterdam is door het ministerie VWS erkend als Expertisecentrum Zeldzame Aandoeningen. Tijdige diagnostiek en behandeling is belangrijk bij maag-darmischemie. Maar daar ontbreekt het nog vaak aan. “Wij kunnen patiënten veel kwaliteit van leven teruggeven”, zegt MDL-arts Désiree Leemreis-van Noord.
Betere behandeling van vernauwde kransslagaders
De dottertechniek is de laatste jaren sterk verbeterd door steeds betere stents en door de zogenoemde Fractionele Flow Reserve (FFR) methode. “We kunnen daarmee veel selectiever dotteren dan voorheen. Bij minder complexe vernauwingen in de drie kransslagaders werkt dotteren zeker even effectief als een bypassoperatie”, aldus cardioloog Frederik Zimmermann.
Betere bewaartechniek voor donorledematen
“Een handtransplantatie is een race tegen de klok. Het gedoneerde weefsel bewaren is een uitdaging bij de operatie. Vanaf het moment dat je ledematen afneemt van de donor gaat de teller lopen”, legt Anne Sophie Kruit uit, plastisch chirurg in opleiding in het Radboudumc. Zij vertelt over een nieuwe veelbelovende techniek om donorledematen te bewaren.
Overdiagnostiek maagklachten: wanneer zijn PPI’s of gastroscopie terecht?
Volgens het Zinnige Zorg Verbetersignalement Maagklachten worden protonpompremmers vaak onterecht voorgeschreven. En veel patiënten met maagklachten krijgen onnodig een gastroscopie. MDL-arts Siersema onderschrijft die bevindingen: “Het is belangrijk dat we ons blijven afvragen: is wat we doen wel evidence based?”
‘Integrative Oncology scheidt het kaf van het koren op basis van evidence’
“Kankerpatiënten willen weten wat ze kunnen doen om zich beter te voelen, en om de klachten te verlichten. Maar ze willen voorkomen dat het hun behandeling schaadt. En hebben daarom behoefte aan goed advies. Bijvoorbeeld over welke aanvullende zorg zinnig of juist niet zinnig is.” Arts Ines von Rosenstiel ziet hier een rol weggelegd voor medisch specialisten.
Hartritmestoornissen beter voorspellen met rekentool
Hoe hoog is het risico dat patiënten met aritmogene cardiomyopathie binnen 1 – 5 jaar een hartritmestoornis ontwikkelen? Dit is te voorspellen met de ARVC Risk Calculator, ontwikkeld door cardioloog i.o. dr. Anneline te Riele. “Dit draagt dat bij aan de juiste zorg voor de juiste patiënt.”
Cardiovasculair en metabool risicomanagement verlaagt ook kans op depressie
Schade aan kleine bloedvaatjes in het brein en verhoogde bloedsuikerwaarden kunnen een rol spelen bij de ontwikkeling van depressie op latere leeftijd. Aandacht voor leefstijl vermindert het risico op hart- en vaatziekten, diabetes én de kans op depressie, aldus promovenda Anouk Geraets.
Beter bijwerkingen voorspellen bij de behandeling van ouderen met kanker
Het Comprehensive Geriatric Assessment kan ernstige bijwerkingen bij 70-plus-patiënten die chemo krijgen niet voorspellen. “Maar je kunt het wél inzetten om een oudere patiënt voorafgaand aan de kankerbehandeling in zo goed mogelijke conditie te krijgen”, zegt internist-oncoloog Kathelijn Versteeg.
Patiënten met lekkende mitralisklep herstellen sneller door HARPOON-techniek
Cardiothoracaal chirurg Patrick Klein en collega’s voerden deze zomer voor het eerst een invasieve ingreep uit met de HARPOON-techniek. Hiermee kan een lekkende mitralisklep op het kloppende hart worden geopereerd. “Zeer nauwkeurig en minder belastend voor de patiënt”, aldus Klein.
Alert zijn op late medische effecten immuuntherapie
Mét immuuntherapie hebben patiënten met uitgezaaide kanker weer een kans op leven. Maar bijwerkingen kunnen zich tot een jaar na stopzetting van de therapie voordoen. “Expertise is nodig om bijwerkingen tijdig te onderkennen en behandelen”, aldus internist-oncoloog Meerveld.
Reparatie lekkende aortaklep goed alternatief voor vervanging
Het heeft diverse voordelen wanneer je een lekkende aortaklep repareert in plaats van vervangt, zegt dr. Guillaume Geuzebroek, cardio-thoracaal chirurg van het Radboudumc. “Iedere cardio-thoracaal chirurg kan een aortaklep vervangen. Een klepreparatie vraagt daarentegen specifieke expertise en ervaring.”
Behandel Hindoestanen met diabetes eerder om MACE te voorkomen
Cardiovasculaire complicaties doen zich vanaf de diagnose diabetes bij Hindoestanen gemiddeld 4 jaar eerder voor dan bij Europeanen. Dit blijkt uit het onderzoek van verpleegkundig specialist Judith van Niel en internist Nel Geelhoed-Duijvestijn.
Meer behandelopties voor patiënten met hartfalen en een hogere ejectiefractie
Medicatie voor patiënten met hartfalen met een ejectiefractie lager dan 40 procent kan ook van toegevoegde waarde zijn bij patiënten met hartfalen met een hogere ejectiefractie. Hoogleraar cardiologie (UMCG), prof. dr. Adriaan Voors licht dit toe.
