DOQ

Internist-nefroloog dr. Mui: ‘Tweerichtingsverkeer arts en patiënt met FosFaatSpel’

Voor veel dokters is de grootste uitdaging misschien wel patiënten aan te zetten tot gedragsverandering en een gezonde en bewuste leefstijl. Internist-nefroloog dr. Kwok Wai Mui prijst zich dan ook gelukkig met het online FosFaatSpel dat zijn ziekenhuis – St Jansdal – onlangs introduceerde. Zijn advies: “Als je van een innovatie een succes wilt maken, moet het niet op zichzelf staan, maar ingebakerd zijn in de workflow van de arts. Daarom hebben wij het spel gekoppeld aan het elektronisch patiëntendossier van het ziekenhuis.” 

Fosfaat? De meeste nierpatiënten keken internist-nefroloog dr. Kwok Wai Mui altijd niet-begrijpend aan wanneer hij deze term liet vallen tijdens het consult. Die onwetendheid was ongunstig, want fosfaat is nu juist de factor die bij deze categorie vaak bepalend is voor de kwaliteit van leven en zelfs de levensverwachting. 

internist-nefroloog Kwok Wai Mui

Stapeling van afvalstoffen 

De internist-nefroloog vertelt: “Fosfaat is een mineraal dat wij via voeding binnenkrijgen en dat een nuttige taak heeft bij allerlei processen in het lichaam. Maar we mogen niet te veel fosfaat binnenhouden, want dat vergroot de kans op zwakkere botten en snellere verkalking van de bloedvaten. Gezonde mensen plassen het teveel aan fosfaat dan ook uit. Voor patiënten met een verslechterende nierfunctie is dit geen vanzelfsprekendheid. De afvalstoffen in het lichaam, waaronder fosfaat, stapelen zich op.” 

Ouderwetse geneeskunde 

Kortom, het is essentieel dat nierpatiënten, onder wie dialysepatiënten, niet te veel fosfaat binnenkrijgen. Mui: “Want wat er niet ingaat, hoef je ook niet uit te plassen. Daarom is een dieet belangrijk. Maar hierin schuilt vaak de moeilijkheid. De uitleg door een diëtist of nefroloog beklijft niet altijd. Het is uiteindelijk ouderwetse geneeskunde: het zenden van informatie door de zorgverlener, oftewel eenrichtingsverkeer.” 

Dieetspel 

De internist-nefroloog zon al een tijd op andere manieren van kennisoverdracht toen hij een paar jaar geleden via sociale media kennismaakte met diëtist Louise Witteman. Zij had een serious game over voeding ontwikkeld, een dieetspel met de naam ‘King of Foodland’. Mui: “Dit is een algemeen spel, waarin bijvoorbeeld ook aandacht is voor cholesterol, kalium en natrium. Voor mijn patiëntencategorie wilde ik graag een spel dat zich toelegde op fosfaat. Daarop heb ik een subsidieaanvraag geschreven voor de Nierstichting. Met de ontvangen 10.000 euro konden we een app laten ontwikkelen die sinds oktober is te downloaden via de Google Play Store en sinds kort ook de App Store.” 

Brood en beleg 

Hoe werkt het FosFaatSpel? Mui: “De patiënt leert spelenderwijs in welke voeding fosfaat zit en ook hoeveel. Daarbij is het belangrijk dat er verschillende levels zijn, zodat iedereen kan spelen op zijn eigen kennisniveau. Neem bijvoorbeeld het level over brood en broodbeleg. De patiënt krijgt bijvoorbeeld de vraag: zit er meer fosfaat in wit brood of in bruin brood? En hoe zit het met hagelslag, kaas en vleeswaren? Dit kan de patiënt helpen bewuster te gaan eten.” 

Betrokkenheid tonen 

Het tweede grote voordeel van het spel is dat Mui en zijn twee collega-nefrologen in St. Jansdal de uitslagen zien verschijnen in het EPD van het ziekenhuis. Mui: “Voorafgaand aan een vervolgconsult weet ik bijvoorbeeld wat iemands kennishiaten zijn, zodat we ons daarop kunnen concentreren tijdens het gesprek. Of ik zie dat iemand het spel nog niet heeft gespeeld. Dan stuur ik een bericht via MijnStJansdal ter herinnering. Daarmee toon je ook aan de patiënt dat je betrokken bent. De patiënt zal dan ook eerder genegen zijn een stapje harder te lopen.” 

Belangrijke koppeling 

Mui benadrukt het belang van de koppeling tussen spel en EPD. “Anders zou ik er bijvoorbeeld pas tijdens het consult achter komen dat een patiënt de app niet had gedownload.” Hij plaatst deze opmerking in een bredere context. “Vernieuwingen zie je overal, of het nu gaat om apps of andere vormen van zelfmanagement. Maar als een vernieuwing niet wordt ingebakerd in de bestaande workflow van de zorgverlener, kan het snel verloren gaan. Dan komt het al gauw neer op app-uitslagen die je elders moet raadplegen of een papiertje dat je moet uitdraaien.” 

Voorschrijven fosfaatbinders 

Inmiddels hebben ongeveer 130 nierpatiënten van St. Jansdal de app gedownload. Wat zijn de resultaten? Kan Mui zeggen dat hij en zijn collega’s minder fosfaatbinders voorschrijven? Deze middelen binden het fosfaat uit het voedsel en zorgen ervoor dat het via de ontlasting het lichaam verlaat. Het nadeel is dat ze vaak tot maag-darmklachten leiden en daarmee sommige patiënten aanzetten tot therapie-ontrouw. 

Mui: “Het is nog te vroeg om met cijfers te onderbouwen dat wij minder fosfaatbinders voorschrijven. Maar gevoelsmatig zeg ik dat we dit inmiddels hebben bereikt. Ik merk dat ik regelmatig zeg: ik schrijf u het FosFaatSpel voor in plaats van fosfaatbinders. En in het bloed van de meeste patiënten vinden we minder fosfaat of in elk geval niet méér fosfaat in vergelijking met de periode voordat zij het FosFaatSpel speelden. Patiënten weten nu beter wat zij eten.” 

Andere ziekenhuizen 

Diëtist Louise Witteman en internist-nefroloog dr. Kwok Wai Mui willen andere ziekenhuizen stimuleren ook het FosFaatSpel aan te bieden aan patiënten. Mui: “Maar zoals gezegd: incorporeer het in je workflow.” 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”