DOQ

Neuronale oscillaties brengen bipolaire stoornis in kaart

Het bestuderen van neuronale oscillaties kan meer inzicht geven in het ontstaan en verloop van een bipolaire stoornis. Dat kan leiden tot mogelijke therapieën voor zowel bipolaire stoornis als schizofrenieDat is de conclusie van het proefschrift van dr. Murat Ilhan Atagün. Hij promoveerde recent aan Maastricht University.  

Een bipolaire stoornis (BS) is een aandoening die voorkomt bij ongeveer 4 procent van de Nederlandse bevolking. Patiënten met een bipolaire stoornis hebben last van stemmingswisselingen, psychiatrische comorbiditeit en neurocognitieve aandoeningen. De defecten in neurale netwerken die ten grondslag liggen aan BS kunnen in kaart worden gebracht met neuroimaging-technieken zoals functionele MRI (fMRI), functionele infrarood-spectroscopie (fNIRS) en elektro-encefalografie (EEG). Met hun onderzoek beschrijven Atagün en collega’s welke neurochemische en neuropsychologische effecten ten grondslag liggen aan de cognitieve veranderingen bij een bipolaire stoornis. Dat onderzochten ze met name met EEG-tests. Ze gebruikten daarbij het oddball paradigm, een simpele experimentele opzet die het werkgeheugen test. Repeterende stimuli worden hierbij onderbroken door een afwijkende stimulus. 

(bron foto pixabay)

Oscillaties in kaart gebracht 

Atagün en collega’s onderzochten zo bij gezonde vrijwilligers en bipolaire patiënten de thèta-oscillaties: een vorm van neuronale activiteit die is gerelateerd aan cognitieve functie. De onderzoekers vonden dat gezonde vrijwilligers meer thèta-activiteit vertoonden dan patiënten met een bipolaire stoornis. Dat kan volgens hen betekenen dat hun stoornis is gestoeld op een gebrek aan activatie in neuronale netwerken die gerelateerd zijn aan cognitieve en sensorieke processen. Ook op het gebied van delta-oscillaties zijn patiënten met een bipolaire stoornis slechter af dan gezonde vrijwilligers. Een afname van deze neuronale activiteit is gerelateerd aan de ziekte van Alzheimer en schizofrenie.  

Aanpassen met medicatie 

De wetenschappers onderzochten vervolgens de werkzaamheid van het geneesmiddel lithium bij patiënten met een bipolaire stoornis op de neuronale oscillaties. Het is namelijk bekend dat lithium een positieve invloed heeft op delta- en thèta-oscillaties. Atagün en collega’s vonden die positieve invloed echter niet terug. Wel kwamen onder invloed van lithium bij deze patiëntengroep duidelijk bèta-oscillaties naar voren. Deze vorm van neuronale activiteit is hoger bij neuroplastische activiteit. Er werd ook geen verschil gevonden op het gebied van delta-oscillaties. Atagün en collega’s ontdekten dat ook deze bij een bipolaire stoornis verminderd aanwezig zijn. Dat kan wijzen op common ground voor neuropsychiatrische aandoeningen van cognitieve aard.  

Spectrum van aandoeningen 

Die common ground kwam terug in een ander deel van Atagüns proefschrift, waarin hij zijn onderzoek beschrijft naar neurotransmitters bij bipolaire stoornis en schizofrenie. Met behulp van magnetische resonantie-spectroscopie vonden de auteur en zijn collega’s dat patiënten met bipolaire stoornis of schizofrenie allebei lijden aan onvolkomenheden in de glutamaat- en GABA-huishouding. Volgens de auteurs liggen de twee aandoeningen in elkaars verlengde. Dat kan effect hebben op de ontwikkeling van mogelijke nieuwe therapieën voor beide aandoeningen.  

Meer onderzoek  

De auteurs concluderen dat er verder onderzoek nodig is naar de pathogenese van bipolaire stoornissen. EEG’s kunnen het ziekteproces wel op een geschikte manier in kaart brengen. De juiste medicatie kan de tekorten op het gebied van neuronale activiteit bij een bipolaire stoornis deels ondervangen. Tot slot brengt Atagüns onderzoek het spectrum in kaart van schizofrenie en bipolaire stoornis. Dat biedt mogelijke ingangen voor nieuwe therapieën. 


Bron: Maastricht University, proefschrift Murat Ilhan Atagün 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?