DOQ

Postmortaal longweefsel biedt vitale inzichten in pathofysiologie van COVID-19

Onderzoek van postmortaal longweefsel is van vitaal belang voor ons begrip van de pathogenese van COVID-19. In een overzichtsartikel in The Lancet Respiratory Medicine zijn de bevindingen verzameld van diverse postmortale longweefselanalyses. Op grond daarvan kan het progressieve en fatale beloop van COVID-19 afgeleid worden.

COVID-19 is een multisysteemziekte, waarbij zoals bekend de luchtwegen het primaire doelwit en de belangrijkste plaats van de ziekteprogressie zijn. In toenemende mate geldt COVID-19 als een bifasische ziekte. De progressieve tweede fase lijkt aangedreven te worden door immunopathologie. Als gevolg van een gesuperponeerde infectie en trombotische complicaties kan de klinische verslechtering sneller verlopen.  

Onduidelijke pathofysiologische mechanismen

Het is onduidelijk welke pathofysiologische mechanismen ten grondslag liggen aan de achteruitgang bij COVID-19. Autopsies zijn cruciaal geweest bij het begrijpen van pulmonale en extrapulmonale manifestaties van COVID-19. Hoewel er conclusies kunnen worden getrokken uit klinische studies, bijvoorbeeld van bloedanalyses, bieden postmortale weefselanalyses een ongeëvenaarde momentopname om de weefselarchitectuur, cellulaire samenstelling en genexpressieprofielen, functie en interacties op het moment van overlijden te analyseren.
Verschillende alternatieve benaderingen voor weefselbemonstering bij ernstige COVID-19 omvatten mini-thoracotomie en transbronchiale biopsie. Deze methoden zijn echter anatomisch beperkt en niet zonder risico.
De analyse van gereseceerd longweefsel van ontvangers van een longtransplantatie na COVID-19 wordt gehinderd door de kleine patiëntenaantallen en het beeld wordt gedomineerd door een gevorderde fibrose.

(Minder) conventionele technieken

Postmortaal longweefsel kan worden geanalyseerd met conventionele technieken, waaronder lichtmicroscopie, immunohistochemie en immunofluorescentie. Maar ook met minder conventionele technologieën, zoals beeldvormingsmassacytometrie, elektronenmicroscopie, weefseltranscriptomics en proteomics met hoge resolutie en digitale ruimtelijke profilering.
In het weefsel kunnen SARS-CoV-2-eiwitten of RNA nauwkeurig worden gelokaliseerd door middel van immunohistochemie, massacytometrie met beeldvorming, elektronenmicroscopie en in-situ hybridisatie.
Een terugkerend thema bij al deze technieken is het vinden van heterogeniteit in het longweefsel, zowel in individuele COVID-19-patiënten als tussen patiënten onderling. Het vaststellen van het overkoepelende fenotype met conventionele beeldvorming is essentieel voor de daaropvolgende interpretatie van de resultaten van meer geavanceerde technieken, om het weefsel in beeld te brengen.

Zeer heterogene ziekte

In tegenstelling tot eerdere veronderstellingen dat COVID-19 in de longen een uniforme ziekte is, tonen postmortale bevindingen dat de ziekte zeer heterogeen is. De ziekte kan onderverdeeld worden op basis van vroege en late progressie en op basis van het pathofysiologisch proces. Vanaf het begin van de infectie in de longen lijken er verschillende fenotypische routes te zijn die tot de dood leiden. Bij veel patiënten wordt het histologische patroon gekenmerkt door een klassieke diffuse alveolaire ziekte. Dit vormt slechts één fenotype.
Bij sommige mensen veroorzaakt een overlappende infectie echter een duidelijk inflammatoir milieu. Anderen hebben bijvoorbeeld als gevolg van trombose, die in de longen kan ontstaan, extrapulmonale manifestaties van COVID-19. Sommige mensen hebben een sneller, agressiever ziektebeloop en sterven eerder dan anderen met een langzamere progressie.

Invloed op huidige en toekomstige beleid

Deze heterogeniteit van COVID-19-longziekte moet worden erkend bij de huidige behandeling van patiënten en bij de ontwikkeling van nieuwe behandelstrategieën.

Referenties: Milross L, Majo J, Cooper N, et al. Post-mortem lung tissue: the fossil record of the pathophysiology and immunopathology of severe COVID-19. Lancet Respir Med. 2021:S2213-2600(21)00408-2.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?