Verbindingen leggen om uitdagingen in de farmaceutische keten aan te pakken

Mensen en thema’s met elkaar verbinden, dat drijft apotheker Brigit van Soest-Segers. Sinds 1 december 2022 is zij directeur van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis Apothekers (NVZA). De uitdagende thema’s waar ziekenhuisapothekers mee te maken hebben, zoals duurzaamheid en beschikbaarheid van geneesmiddelen, kunnen alleen goed worden aangepakt in samenwerking met andere stakeholders.

Van Soest-Segers legt graag verbinding. Zo was zij sinds 2019 programmamanager van de Coalitie Duurzame Farmacie. Zij zette zich daarbij in voor een gezondere wereld met initiatieven als de Inspiratiegids ‘Op weg naar een Duurzame Farmacieketen’ en ‘Verspil geen pil’. Ook werkte ze aan de opzet van het Consortium Antibiotica- en medicijnresten in het water. Het NVZA-bestuur merkte haar verbindende capaciteiten op en zo werd ze directeur. “Er ontstaat veel energie als je de juiste mensen met elkaar in contact brengt. Met die energie kunnen we vervolgens bouwen aan oplossingen. De ziekenhuisfarmacie biedt hiervoor veel kansen: de samenwerking met onder anderen medisch specialisten, openbaar apothekers, patiëntenverenigingen, overheid en stakeholders zoals de farmaceutische bedrijven, kunnen we nog verder uitbouwen.”  

‘Pareltjes’

Binnen de ziekenhuisfarmacie zijn veel ‘pareltjes’ van goede zorg terug te vinden, die ook maatschappelijk van grote betekenis zijn, zegt Van Soest-Segers. “Ik ben trots op de inzet van ziekenhuisapothekers tijdens de coronacrisis. Zij liepen zich het vuur uit de sloffen om medicatietekorten te voorkomen. Ze richtten een landelijk coördinatiecentrum voor ic-geneesmiddelen op dat er nog steeds is. Verder hebben ze in het ziekenhuis een spilfunctie: medicatie heeft op alle verpleegafdelingen een rol en ziekenhuisapothekers zijn van vele markten thuis. Zo zitten ze in multidisciplinaire teams en hebben allerlei specialisaties. Denk aan bereidingen, ict, intensive care-zorg, medicatieoverdracht, onderzoek, opleiding en duurzame farmacie.”

Vier uitdagingen

Ziekenhuisapothekers staan voor vier grote uitdagende thema’s, zo schetst Van Soest-Segers de huidige situatie binnen de ziekenhuisfarmacie. “Het beschikbaar en betaalbaar houden van geneesmiddelen en duurzaamheid en preventie, thema’s die ook de maatschappij raken. De beschikbaarheid van geneesmiddelen komt steeds meer onder druk te staan, onder andere omdat ons systeem is gericht op zo goedkoop mogelijke inkoop. Een actueel voorbeeld is het omvallen van Innogenerics, een fabrikant van generieke geneesmiddelen in Leiden.”

Dure geneesmiddelen

Van Soest-Segers: “Geneesmiddelentekorten zullen verder oplopen. Daar maak ik me echt zorgen over. Betaalbaar houden betekent onder meer het zo efficiënt en gericht mogelijk inzetten van dure geneesmiddelen – de juiste dosis bij de juiste patiënt – en het tegengaan van verspilling, ook bij goedkope, veelgebruikte generieke geneesmiddelen. Ziekenhuisapothekers op diverse plaatsen in het land nemen hiervoor initiatieven. Ze brengen medicijnverspilling in kaart, doen pilots waarin ongebruikte dure geneesmiddelen opnieuw aan patiënten worden verstrekt en stimuleren het continueren van thuismedicatie in het ziekenhuis.”

“Geneesmiddelentekorten zullen verder oplopen, daarover maak ik me zorgen.”

Waterschappen

Minder spillage betekent minder milieubelasting, wat bijdraagt aan duurzaamheid. Binnen de Coalitie Duurzame Farmacie overlegde Van Soest-Segers met onder meer waterschappen over mogelijkheden om de geneesmiddelemissie in het oppervlaktewater te beperken. “Waterschappen werken hier graag aan mee, maar verwachten ook dat de gezondheidszorg zich hiervoor actief inspant. In het ziekenhuis kunnen we bijvoorbeeld de top-10 van medicatie inventariseren en die kennis met waterschappen delen om te kijken of zuivering bij de bron nuttig kan zijn en welke technologieën hiervoor bruikbaar zijn.”

Preventie

Van Soest-Segers ziet graag dat ziekenhuisapothekers met al hun kennis en expertise meer in de maatschappij naar voren zouden treden, bijvoorbeeld door voorlichting te geven over preventie. “Denk aan het voorkomen van antimicrobiële resistentie, waaraan mensen zelf ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Of voorlichting over de gevolgen van overmatig alcohol- of drugsgebruik. Ziekenhuisapothekers zien geregeld patiënten met intoxicaties. Verder zijn we bezig om samen met ziekenhuisapothekers podcasts te ontwikkelen over medicatiethema’s, gericht op het grote publiek.”

“Als je écht samenwerkt en onbevooroordeeld naar elkaar luistert, krijg je veel voor elkaar.”

Onbevooroordeeld

Van Soest-Segers verwacht dat over vijf jaar de ontwikkeling, productie, distributie, gebruik en afvalverwerking van geneesmiddelen veel vaker op duurzame wijze zal gebeuren. “Dat is een van mijn ambities. Ook zal medicatie beter gepersonaliseerd zijn aan de hand van labwaarden en individuele patiëntkenmerken. Echte stappen in duurzaamheid, een betere beschikbaarheid en betaalbaarheid van geneesmiddelen, kunnen pas worden gezet als alle partners in de hele farmaceutische keten goed samenwerken: van geneesmiddelfabrikant tot de patiënt. Als je écht samenwerkt en onbevooroordeeld naar elkaar luistert, krijg je veel voor elkaar.”

apotheker, Brigit van Soest-Segers, NVZA