KNO-arts dr. Blom: ‘De subsidie is echt een uitkomst voor ons onderzoek naar ductus-blokkade bij Menière’

Veertien Nederlandse ziekenhuizen hebben van Zorginstituut Nederland en ZonMw een subsidie van 1,4 miljoen euro ontvangen voor gezamenlijk onderzoek naar een specifieke operatie bij patiënten met de ziekte van Menière. “Het blokkeren van de ductus in het binnenoor wordt sinds vijf jaar in Canada gedaan”, vertelt KNO-arts dr. Henk Blom van het HagaZiekenhuis. “De operatie is bedoeld voor Menière-patiënten die geen baat hebben bij reguliere behandeling. Met dit onderzoek kunnen we eigenlijk kijken of deze mensen hun leven weer terugkrijgen.” 

KNO-arts dr. Henk Blom (HagaZiekenhuis) en zijn collega dr. Kiki Kruyt (Haaglanden Medisch Centrum) stuitten tijdens een werkbezoek aan Canada op een nieuwe operatie, de endolymfatische ductus-blokkade. De ductus is een kanaaltje tussen het binnenoor en de hersenvliezen, waar het vocht doorheen komt. Tijdens deze operatie wordt de ductus in het binnenoor met een titanium clipje geblokkeerd. Blom en Kruyt hebben vervolgens deze ingreep een aantal keer samen uitgevoerd. Volgens Blom is 85 tot 95 procent van de patiënten die in het buitenland de operatie ondergaat een jaar na de ingreep nog steeds klachtenvrij.  

Werkt het 

Volgens de Nederlandse Zorgautoriteit en het Zorginstituut Nederland is er nog niet voldoende wetenschappelijk bewijs voor de methode, onder andere omdat in het Canadese onderzoek enkele methodologische fouten zitten. In Nederland wordt de operatie dan ook niet uitgevoerd, laat staan vergoed door de zorgverzekeraars. “Normaal is voor het Zorginstituut de looptijd twaalf maanden om te besluiten om een behandeling in het pakket op te nemen. Nu, in dit speciale subsidietraject, is dat zes maanden. Dat is een enorm voordeel”, zegt Blom. De studie zelf zal vier jaar duren, vult promovendus KNO Jet Schenck aan. “We hopen hierdoor een zuiver antwoord te kunnen geven op de vraag of dit werkt.”  

“In ons geval was er echt veel geld nodig om de zorgkosten tijdens het onderzoek te kunnen betalen” 

Vernieuwende zorg 

Blom voerde de afgelopen tijd zo’n tachtig operaties uit in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Daar gelden andere regels dan in Nederland. “Vernieuwende zorg is best een lastig traject in Nederland”, vertelt Blom. “Je kunt niet makkelijk nieuwe operatietechnieken uitproberen, want de zorgkosten zijn daarbij heel hoog. Het gaat niet alleen om salaris van artsen en onderzoekers, maar om een heel medisch traject rondom de proefpersonen. Van operatie en revalidatie tot nazorg en controle. Dat duurt vaak jaren. In ons geval was er echt veel geld nodig om de zorgkosten tijdens het onderzoek te kunnen betalen. De regeling Veelbelovende Zorg die naast de onderzoekskosten ook de hoge zorgkosten financiert, is voor ons echt een uitkomst. Mooi dat dit zo gedaan wordt!” 

Menière-community 

Het HagaZiekenhuis, het LUMC en het Haaglanden Medisch Centrum geven leiding aan het onderzoek, waar in totaal twaalf Nederlandse ziekenhuizen bij betrokken zijn. “De hele wetenschappelijke Menière-community doet mee”, zegt Blom. “Er is onlangs een werkgroep opgericht, dus dit is ook iets moois om de werkgroep gelijk een vliegende start te geven. Hopelijk wordt het echt een netwerk, zodat als blijkt dat het werkt we het snel landelijk kunnen implementeren.” 

“We willen weten hoeveel patiënten na een jaar aanvalsvrij zijn, hoeveel er nog medicatie nodig hebben of een andere operatie, en hoe ze scoren op een hoortest” 

Kosteneffectief 

Promovendus Schenck fungeert als coördinator in de samenwerking. “Ik coördineer alle onderzoeken en operaties met de andere Menière-centra en zorg voor het vastleggen van de resultaten. Elke patiënt wordt tot een jaar na de operatie gevolgd en ze moeten dan ook een app bijhouden. Daarbij ben ik ook spin in het web. We willen weten hoeveel patiënten na een jaar aanvalsvrij zijn, hoeveel er nog medicatie nodig hebben of een andere operatie, hoe de resultaten bij de fysiotherapeut zijn en hoe ze scoren op een hoortest. We maken een budget-economische berekening om te kijken of de hele behandeling wel kosteneffectief is. Maar het gaat ook over de kwaliteit van leven van de patiënten.” Blom: “Zo kunnen we eigenlijk kijken of mensen hun leven weer terugkrijgen.” 

Diagnose beter te stellen 

De nood is bij patiënten namelijk hoog, weet Blom. “Het is een zeer invaliderende ziekte. Mensen komen van heinde en verre naar ons toe voor een oplossing. Eerst moesten ze de operatie dus zelf betalen, maar nu kunnen we ze tijdens de studie behandelen, gewoon in Nederland.” Het onderzoek draagt verder ook bij aan een betere diagnosestelling, vertelt hij. “Menière was niet goed meetbaar, het is bijvoorbeeld niet te zien in bloeduitslagen. Wel weten we tegenwoordig dat er bij de ziekte van Menière een afwijking in het binnenoor gezien kan worden op de MRI-scan. We kunnen in het binnenste deel van het binnenoor iets zien uitzetten. Heel prettig dat de diagnose Menière hierdoor beter te stellen is, je kan dan waarschijnlijk ook beter meten of een behandeling helpt.” 

“KNO-artsen kunnen patiënten met actieve Menière doorsturen naar de deelnemende Menière-centra” 

Dubbelblind 

Er wordt nog gewerkt aan protocollen en de studie moet nog door de medisch-ethische toetsingscommissie. “We gaan zeker niet over één nacht ijs”, stelt Blom. “Het placebo-effect is bij Menière groot, dus de resultaten moeten dubbelblind worden aangetoond. We zorgen bijvoorbeeld dat tijdens de operatie wel andere artsen kunnen meekijken met dokter Kruyt of mijzelf, zodat ook anderen dit leren. Maar op het specifieke moment van het clipje plaatsen moet de arts die later de controle doet de operatiekamer uit, zodat die niet weet of we bij een patiënt wel of niet een clipje hebben geplaatst. De uitkomst moet onwrikbaar zijn.” 

Veel expertise 

Schenck en Blom denken dat hun onderzoek ook nu al, ver voordat er resultaten zijn, invloed heeft op de patiëntenzorg. “KNO-artsen kunnen patiënten met actieve Menière doorsturen naar de deelnemende Menière-centra. Daar is veel expertise en wie weet komen ze zelfs in aanmerking voor de operatie.” Blom vult aan: “En misschien kan een arts in zijn eigen ziekenhuis kijken of de diagnosestelling beter kan door de nieuwe MRI-toepassing.” 

---

Over Menière 
Bij patiënten met de ziekte van Menière raakt het evenwichtsorgaan verstoord door een teveel aan vloeistof in het binnenoor. Dit veroorzaakt aanvallen van draaiduizeligheid, misselijkheid, oorsuizen en gehoorverlies. Naar schatting hebben in Nederland zo’n 17 duizend mensen Menière. Ongeveer 1 op de 5 patiënten houdt meer dan tien jaar last van de aanvallen, bij de rest gaat het vanzelf over of helpt medicatie of een injectie in het middenoor. 

Lees meer over: