Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
‘Het vrouwenhart moet op de kaart’
Onlangs schreef cardioloog dr. Janneke Wittekoek een boek met de titel: Het Vrouwenhart. Zij benadrukt daarin het belang van preventie van hart- en vaatziekten bij vrouwen en wil tevens meer kennis over genderspecifieke cardiologische verschillen creëren bij de beroepsgroep. Maar zijn vrouwen echt anders dan mannen? DOQ.nl vroeg het haar in een interview.
Janneke Wittekoek is cardioloog, gezondheidswetenschapper en oprichtster van de Heartlife Kliniek. Zij volgde haar opleiding in het AMC te Amsterdam en specialiseerde zich in het buitenland in hart- en vaatziekten (HVZ). Zij schreef een proefschrift over risicofactoren bij patiënten met familiaire hypercholesterolemie en is sinds 2014 medisch directeur bij Stichting LEEFH.
Hoe kwam het boek tot stand?
“Ik liep een paar jaar geleden tegen psychiater en publicist Bram Bakker aan via social media en Twitter. Hij is ook de uitgever van het boek “hoe word ik 100” waar later door ons een TV-programma van is gemaakt. Hij zei dat ik al mijn uitingen op social media eens moest bundelen in een boek. Het omslagpunt kwam vervolgens in 2016. Er was een groot congres van Women Inc, waarbij Minister Edith Schippers geld beschikbaar stelde voor meer genderspecifieke geneeskunde. Gezien de belangrijke Man vrouw-verschillen in de cardiologie, vond ik het de hoogste tijd om een boek te schrijven voor het grote publiek. Op Valentijnsdag, de dag van het hart, moest het in de winkels liggen. Redacteur Jan van Dam deed de kritische begeleiding en dat resulteerde in het boek ‘Het Vrouwenhart’.”
Waarom moet het vrouwenhart op de kaart?
“Hart- en vaatziekten zijn nog altijd doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen. Dat moeten we met man en macht terugdringen. Iemand moet eerst een infarct hebben of klachten ervaren, voor we aan de slag gaan.” Waarom overlijden er dan meer vrouwen dan mannen? “Als je de vakliteratuur bekijkt, lopen ze in Amerika voorop. Er zijn hele interessante verschillen. Het proces van atherosclerose verloopt vaak anders bij vrouwen. Wanneer vrouwen hartklachten krijgen en in beeld komen in het medische circuit, zijn de afwijkingen nog niet zo ernstig, en is dat het perfecte moment om actief de preventie in te gaan.”
Zijn vrouwen echt anders?
“De eerste problemen bij vrouwen die blootgesteld zijn aan risicofactoren voor HVZ is dat het kan leiden tot endotheeldisfunctie. Het gaat niet om een obstructieve afwijking van een coronairvat. Deze vrouwen kunnen spasmen krijgen van het microvasculaire vaatbed. Dat resulteert in pijn op de borst klachten die niet altijd inspanningsgebonden zijn en dus niet in ons klassieke cardiologieplaatje passen. Samen met Prof. dr. Angela Maas en andere cardiologen pleit ik ervoor dat je als cardioloog de endotheelfunctie bij die vrouwen moet verbeteren om obstructieve afwijkingen te voorkomen. Wanneer vrouwen komen met dergelijke klachten, moet je ze serieus nemen en zorgen dat al hun risicofactoren op streefwaarden zijn”.
Nieuwe indeling pijn op de borst bij vrouwen:
-Epicardiaal: -atherosclerotisch (obstructief)
– non atherosclerotisch
-Microvasculair: -atherosclerotisch
– non atherosclerotisch
Worden de klachten bij vrouwen onderkend?
“Er zijn ook mannen met het ‘microvasculair syndroom’. Maar de klachten met spasmen zie je vaker bij vrouwen en dat wordt vaak onderkend door huisarts en cardioloog. We noemden het tijdens de opleiding ‘Syndroom X’. Het betreft vrouwen met klachten van pijn op de borst en schone coronairvaten. We zien nu veel meer vrouwen met onbegrepen klachten van pijn op de borst waarbij stress een hele belangrijke risicofactor is. De wereld draait 100 keer sneller draait dan 30 jaar geleden, dat gaat gepaard met nieuwe ziektebeelden. ‘Je kunt niet obstructief coronairlijden zoals het microvasculair syndroom symptomatisch behandelen met medicijnen zoals calciumantagonisten om de spasmen tegen te gaan. De behandeling is dan primair gericht op ‘endotheelfunctieverbetering’. Vrouwen moeten zeven dagen per week hun endotheel uitdagen om zo hun perfusie te verbeteren en de vaten elastischer te krijgen. Bij de huidige richtlijnen ‘cardiovasculair risicomanagement’ behandelen we vrouwen van 50 met een cholesterol van 7 en een bloeddruk van 160 mmHg niet. We verwachten niet dat ze HVZ krijgen binnen 10 jaar. Maar ik vind dat het risicomanagement veel strikter moet, zeker bij vrouwen met klachten.”
Wat is de rol van de specialist voor wat betreft het vrouwenhart?
“Ik vind het belangrijk om de beroepsgroep bij te scholen op het gebied van preventie bij vrouwen. Ik spreek regelmatig voor huisartsen en cardiologen. We hebben tevens een leidraad geschreven: cardiovasculair risicomanagement bij vrouwen. De richtlijn moet nog komen. Je moet vrouwen uitleggen waar klachten vandaan komen, en hun risicofactoren op orde te krijgen. Als je naar de big picture kijkt, wil je iedereen op jongere leeftijd ‘nudgen’ naar een gezonde leefstijl. Ken-je-getallen! Als je op je 40ste al begrijpt wat een normale bloeddruk is en wat het effect van roken is, dan weet je wat je te doen staat! Je hebt dan nog ruimte om dat te veranderen met leefstijlinterventies. Als er klachten zijn, moet je vaker medicamenteus behandelen in combinatie met leefstijl. Dat doe ik in mijn kliniek.
Zal er in de toekomst mogelijk een nadere specificatie van het specialisme cardiologie komen?
“Ik ben een groot voorstander voor de algemeen cardioloog. De zorg dreigt te specialistisch en te versnipperd worden. Ik wens voor een algemene cardioloog die een holistische kijk heeft op het hart. Het hart staat in verbinding met alle andere orgaansystemen. Wij richten ons nu op de vrouwencardiologie, maar wanneer we dat voldoende integreren in de basisopleiding geneeskunde en cardiologie, dan hoeft het geen apart specialisme te worden. De cardioloog van de toekomst moet het helder zijn dat er genderverschillen zijn binnen ons vak. Ik werk daarvoor nauw samen met het UMCU, wij zijn in het UMC bezig met het opzetten van een hartrevalidatie-programma speciaal voor vrouwen. Je moet vrouwen krachttraining, flexibiliteitstraining en Yoga geven. Mannen zitten daarentegen meer op uithouding. De wetenschappelijke basis is in Amerika gelegd, en ik probeer dat hier aan de vrouw te krijgen. Zowel professioneel als in de publiekswereld. We willen wel gelijk zijn, maar we zijn totaal verschillende wezens!”