Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Minder infecties na prostaatbiopsie door antibiotica op maat
Preventieve antibiotica bij een prostaatbiopsie werken beter als eerst de resistentie tegen het standaard antibioticum wordt getest. Bij resistentie kan een antibioticum worden gekozen waartegen nog geen resistentie is. Een studie vanuit het Radboudumc in Nijmegen laat zien dat zo’n antibioticum op maat het aantal infecties bijna halveert.
Bij een prostaatbiopsie vanwege mogelijke prostaatkanker kunnen darmbacteriën een infectie aan de prostaat of urinewegen veroorzaken. Daarom wordt profylactisch ciprofloxacine gegeven, maar dit antibioticum is de laatste jaren minder effectief door toenemende bacteriële resistentie. Dat leidt tot een stijging van infectieuze complicaties na een prostaatbiopsie zoals sepsis, ziekenhuisopname en heel soms overlijden.
“Onze studie laat zien dat we het risico op infectie bijna kunnen halveren door vooraf te testen op resistentie”
Eerste auteur Sofie Tops
Darmbacteriën getest
Onderzoekers van het Radboudumc hebben daarom een gerandomiseerde studie gedaan naar toepassing van antibiotica op maat bij patiënten met resistente darmbacteriën. In de interventiegroep werden de darmbacteriën van de deelnemers afgenomen met een uitstrijk van het rectum, voorafgaand aan biopsie getest op resistentie tegen ciprofloxacine. Bij resistentie kreeg de deelnemer een antibioticum op maat dat nog wel werkzaam was tegen de darmbacteriën. Die werkzaamheid was getest in het laboratorium. In de controlegroep kregen de deelnemers de standaardbehandeling met ciprofloxacine. De studie duurde drie jaar en is landelijk gedaan in 11 ziekenhuizen. Van bijna 1.300 deelnemers, vrijwel gelijk verdeeld over de twee studiegroepen, konden data worden geanalyseerd.
In de controlegroep hadden deelnemers met ciprofloxacine-resistente bacteriën een 6,2 keer verhoogde kans op vroege infectie na biopsie. De uitkomst van de studie pleit voor profylaxe op maat tegen infectieuze complicaties na prostaatbiopsie. Maar desondanks kan een infectie nog steeds optreden. Daarom zijn ook andere maatregelen nodig om infectie te voorkomen.
“In de studie hebben we ook de kosteneffectiviteit en eventuele barrières voor implementatie onderzocht”
Richtlijn toepassen
Eerste auteur Sofie Tops is arts-microbioloog in opleiding in het Radboudumc in Nijmegen. De studie is onderdeel van haar promotieonderzoek. “Bij het nemen van een prostaatbiopt prikt de arts doorgaans via de endeldarm in de prostaat. Daarbij kunnen darmbacteriën in de prostaat komen en problemen veroorzaken. Ongeveer een derde van de mannen blijkt na biopsie geen prostaatkanker te hebben, terwijl zij dus wel risico hebben op een infectie vanwege de diagnostische ingreep. Onze studie laat zien dat we dat risico bijna kunnen halveren door vooraf te testen op resistentie tegen het standaard antibioticum ciprofloxacine. Antibiotica op maat helpen dus, maar voor verdere reductie van het infectierisico zijn nog andere maatregelen nodig. In de Europese richtlijn staat dat de arts bij een biopsie de darm eerst met jodium moet desinfecteren, waarvoor verschillende methodes bestaan. Dat gebeurt in Nederland nauwelijks. De reden daarvan is niet bekend, maar het zou ook kunnen helpen als we de richtlijn beter toepassen. Daarnaast is een andere manier van biopteren in opkomst: niet door de darm maar door de huid.”
Deze studie past binnen de vraag hoe we moeten omgaan met antibioticaresistentie. Tops: “Ik heb dit onderzocht voor prostaatbiopten, maar het is veel breder te trekken naar andere ingrepen. Zo worden bij een patiënt met prostaatkanker goudmarkers geplaatst voor bestraling, waarvoor ook profylaxe wordt gegeven. In de studie hebben we ook de kosteneffectiviteit en eventuele barrières voor implementatie onderzocht. Qua kosten is de methode met antibiotica op maat nauwelijks duurder. En het bleek dat arts-microbiologen, urologen, laboratoriumanalisten en ook patiënten weinig barrières zien om dit in te voeren. Ook logistiek was het goed te doen in de deelnemende ziekenhuizen.”
Referentie: Tops SCM, Kolwijck E, Koldewijn EL, et al. Rectal Culture-Based Versus Empirical Antibiotic Prophylaxis to Prevent Infectious Complications in Men Undergoing Transrectal Prostate Biopsy: A Randomized, Nonblinded Multicenter Trial. Clin Infect Dis, 2023;76(7):1188-1196.