DOQ

Colonsonde: alternatief voor stoma bij extreme obstipatie

Bij mensen met extreme, onbehandelbare obstipatie was tot nu toe het aanleggen van een permanent ileostoma de enige optie. En bij terugkerende obstructie van het colon door een volvulus wordt een sigmoïdresectie verricht. MDL-arts Lennard Gilissen biedt voor beide situaties een minder invasief alternatief: colonspoeling via een percutane sonde.

Het begon ruim 15 jaar geleden. Gilissen behandelde als assistent MDL-ziekten in het MUMC+ in Maastricht een oudere vrouw met Parkinson die geregeld een volvulus kreeg, een draai in de darm. Gilissen blikt terug: “We hadden haar al diverse malen behandeld door endoscopisch de darm weer terug te draaien, maar de volvulus keerde steeds sneller terug. We adviseerden haar een sigmoïdresectie. Dat zag zij niet zitten aangezien een operatie onder algehele narcose haar Parkinsonklachten zou kunnen verergeren. Zij vroeg of er echt geen alternatief was.”

“In overleg met de patiënt en onder supervisie van mijn opleider heb ik de PEC-sonde tijdens een coloscopie onder sedatie met midazolam ingebracht. Dat bleek een succes”

MDL-arts Lennard Gilissen

PEC-sonde

Daarop dook Gilissen in de literatuur en stuitte op een artikel over plaatsing van een sonde in het colon via een percutane endoscopisch colostomie (PEC). “In overleg met de patiënt en onder supervisie van mijn opleider heb ik de PEC-sonde tijdens een coloscopie onder sedatie met midazolam ingebracht. Dat bleek een succes; de sonde zorgde ervoor dat het colon aan de buikwand vastgroeide zodat deze geen steeldraai meer kon maken. Daarnaast kon ze obstipatie voorkomen door dagelijks het colon te spoelen via de sonde. De patiënt was zeer tevreden.”

Geen andere optie

Na zijn overstap naar het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven in 2007, legde Gilissen de optie van het plaatsen van een PEC-sonde soms voor aan patiënten met extreme, refractaire obstipatie. Patiënten bij wie alle andere opties, zoals laxantia en/of spoelpompen, hadden gefaald. “Het alternatief voor hen was het aanleggen van een permanent stoma. Een deel van de patiënten koos voor de PEC, andere patiënten gaven toch voorkeur aan een stoma.”

“De patiënt kan via die sonde eenmaal daags het colon spoelen met gemiddeld één liter warm water of macrogol”

Thuis spoelen

Het plaatsen van een PEC-sonde is vergelijkbaar met het plaatsen van een PEG, een percutane maagsonde voor voeding, een techniek die al sinds 1980 bestaat, legt Gilissen uit. “Alleen de locatie is anders, we zijn creatief met de sonde. De PEC-sonde plaats je tijdens endoscopie op de gewenste plaats in het colon, je prikt door de buikwand het colon op de geschikte plaats aan en trekt met een draadje de sonde naar buiten. De patiënt kan via die sonde eenmaal daags het colon spoelen met gemiddeld één liter warm water of macrogol. Vaak kunnen patiënten binnen 30 tot 60 minuten naar het toilet en zijn dan de rest van de dag klaar. Het retrograad spoelen van het colon met een spoelpomp kost veel meer tijd.”

Reversibele ingreep

In vergelijking met een permanent stoma heeft de PEC enkele voordelen, stelt Gilissen. “Allereerst is PEC-plaatsing relatief eenvoudig voor artsen die zowel coloscopie als PEG-plaatsing beheersen. Voor de patiënt is de grootste belasting de coloscopie-voorbereiding. De plaatsing zelf wordt meestal goed doorstaan met sedatie en lokale verdoving van de punctieplaats. De kans op complicaties is klein. Daarnaast zie je aan de buitenkant alleen het slangetje of later een button waarop de patiënt een slangetje kan aansluiten om te spoelen. Belangrijk om te vermelden is dat het een reversibele ingreep betreft: als de patiënt niet tevreden is over de PEC of deze niet meer nodig heeft, wordt het slangetje afgeknipt en het restant teruggeduwd in de darm waarna dit met de ontlasting vanzelf naar buiten komt. De openingen in de buikwand en het fistelkanaal naar de darm groeien vanzelf snel dicht. Het belangrijkste nadeel van de PEC is dat de patiënt dagelijks moet spoelen. Voor sommige patiënten is dat reden om toch een stoma te kiezen. Het spoelen is soms belastend.”

“Ik heb inmiddels een stuk of 40 plaatsingen uitgevoerd; 60% van de patiënten is tevreden over het effect”

Nazorg goed regelen

In de loop der jaren is er uit het land geleidelijk een verwijsstroom op gang gekomen naar Eindhoven van patiënten die voorkeur geven aan een PEC-sonde boven een ileostoma. “Collega’s in den lande raken bekend met de techniek en sturen een patiënt door. Ook vanuit het expertcentrum voor motiliteitsproblemen in het MUMC+ krijg ik regelmatig patiënten verwezen voor het aanleggen van een PEC-sonde bij patiënten bij wie een ileostoma nog de enige andere optie is. Ik heb inmiddels een stuk of 40 plaatsingen uitgevoerd; 60% van de patiënten is tevreden over het effect.”

“Het lijkt me ideaal als in iedere regio minimaal één MDL-arts deze procedure beheerst”

Begeleiding

Gilissen hoopt dat hij niet de enige MDL-arts in Nederland blijft die deze ingreep uitvoert. “Het lijkt me ideaal als in iedere regio minimaal één MDL-arts deze procedure beheerst. Dan kunnen patiënten dichter bij huis worden geholpen. Daarbij is trouwens niet alleen de expertise van de MDL-arts van belang. Ook de begeleiding voor deze ingreep en de nazorg moeten goed geregeld zijn. In de praktijk gaat het over spoel- en verzorgingsadviezen die bijvoorbeeld door een PEG-verpleegkundige gegeven kunnen worden. Korte lijnen tussen patiënt, thuiszorg en PEG-team zijn belangrijk voor een optimaal effect. Ook de thuiszorg moet bekend zijn met de functie van de PEC-sonde. Bijvoorbeeld dat deze niet bedoeld is om voeding toe te dienen.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH-artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx