DOQ

Epi­lepsie­chirur­gie: laatste redmiddel of waarde­volle extra optie?

Neuroloog Maeike Zijlmans is per 1 april 2022 benoemd als hoogleraar Geavanceerde Neurofysiologie bij Epilepsiechirurgie aan het UMC Utrecht. Zijlmans stelt zich ten doel om nieuwe technologieën te ontwikkelen ter verbetering van de epilepsiechirurgie. “Het kan voor veel mensen een waardevolle behandeloptie zijn.”

Hoewel chirurgie een steeds grotere rol speelt bij de behandeling van epilepsie, is de succeskans daarvan slechts 50 tot 70%. Dat maakt het momenteel een laatste redmiddel voor mensen met epilepsie die niet voldoende baat hebben bij geneesmiddelen. Met een vicieuze cirkel als gevolg: chirurgen doen weinig van deze ingrepen, waardoor ze weinig nieuwe kennis opdoen, zegt Maeike Zijlmans. “Maar ondertussen leven mensen met epilepsie minder lang, en hebben ze een lagere kwaliteit van leven.” Doel van Zijlmans als nieuwe hoogleraar Geavanceerde Neurofysiologie bij Epilepsiechirurgie is het doorbreken van die cirkel.

“De slagingskans van deze operaties wordt groter als we ze vaker doen. We kunnen voorkomen dat mensen hun hele leven lang ziek blijven”

Neuroloog prof. dr. Maeike Zijlmans

Onderbelicht ziektebeeld

Tijdens haar studie geneeskunde werd Zijlmans gegrepen door epilepsie en stimulatie van het brein. Haar promotietraject draaide om onderzoek naar nieuwe methodes om de focus van epilepsie te bepalen, zowel invasief als niet-invasief. In Montreal, Canada, deed Zijlmans onderzoek naar een van die methodes: hoogfrequente oscillaties. Deze kleine trillingen in het brein, te meten met een EEG, bleken een geschikte niet-invasieve manier om een neurochirurg tijdens een chirurgische operatie door het brein te gidsen. Eenmaal terug in Nederland bouwde Zijlmans een onderzoeksgroep rondom het principe dat epilepsie te opereren is als de focus van de ziekte bekend is.
Epilepsie is een onderbelicht vakgebied in de medische onderzoekswereld, zegt Zijlmans. “Een op de honderd Nederlanders heeft epilepsie, maar er is in verhouding erg weinig geld voor onderzoek naar dit ziektebeeld. Terwijl dit juist een ziekte is waarmee we veel vooruitgang kunnen boeken in de kwaliteit van leven als we beter gaan behandelen op jonge leeftijd. De slagingskans van deze operaties wordt groter als we ze vaker doen. We kunnen voorkomen dat mensen hun hele leven lang ziek blijven.”

“De kunst wordt het destilleren van een elektrografische handtekening voor epilepsie”

Techniek als toekomst

EpilepsieNL dat de leerstoel financiert, hoopt het vakgebied van de epilepsiechirurgie op deze manier een flinke steun in de rug te geven. Dat maakt het voor bedrijven interessanter, denkt Zijlmans, om te investeren in nieuwe technologieën zoals machine learning. “Ons vakgebied wordt steeds technischer. Met systemen die signalen analyseren, en daar vervolgens van leren, kunnen we modellen bouwen die zorgen voor meer begrip van het epileptische brein.” De uitdaging, zegt Zijlmans, is het onderscheiden van ziek en gezond hersenweefsel, zodat neurochirurgen deze twee steeds beter chirurgisch van elkaar kunnen scheiden. Hoogfrequente oscillaties spelen daarbij een rol als biomarker. “De kunst wordt het destilleren van een elektrografische handtekening voor epilepsie.”

“Veel mensen accepteren niet meer dat ze langdurig ziek zijn”

Waardevolle extra optie

Het beeld van epilepsiechirurgie als laatste redmiddel moet worden bijgesteld, vindt Zijlmans. Chirurgie werd eerst alleen werd aangeboden aan mensen die na medicatie niet aanvalsvrij waren. Maar volgens nieuwe richtlijnen is het nu ook een optie voor mensen die weliswaar aanvalsvrij zijn, maar een duidelijk zichtbare afwijking op de MRI in de hersenen hebben. Afhankelijk van de plaats waar het zieke weefsel zich bevindt, zijn er meer chirurgische opties mogelijk dan voorheen. “Bovendien accepteren veel mensen niet meer dat ze langdurig ziek zijn”, zegt Zijlmans. “We moeten epilepsiechirurgie zien als een waardevolle extra optie.”

“Op het gebied van techniek moeten artsen de taken leren verdelen”

Alleskunner

De toekomst van een steeds groter deel van de geneeskunde is technisch, denkt Zijlmans. Nieuwe studies zoals biomedische technologie en technische geneeskunde sorteren daarop voor. “De epilepsiechirurgie is een van de medische vakgebieden op het snijvlak van de chirurgie en de techniek. Daarom wil ik de techniek achter epilepsiechirurgie verbeteren. Die twee kunnen elkaar goed aanvullen, waardoor we patiënten steeds beter kunnen behandelen.” Op het gebied van techniek moet artsen de taken leren verdelen, zegt Zijlmans. “Een van de belangrijkste uitdagingen voor de toekomst is dat we af moeten van het simpele beeld van de dokter als alleskunner.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx