DOQ

Oude operatie­techniek bij verzak­king beter dan nieuwe

Een onderzoek naar operatietechnieken bij baarmoederverzakkingen zorgde voor een verrassing. Een meer dan honderd jaar oude techniek geeft betere resultaten dan een populaire nieuwe techniek. Onderzoekster Roosje Enklaar pleit voor eerherstel van de ‘Manchester operatie’ én voor meer aandacht voor verzakkingen.

De onderzoekers waren zelf verbaasd over de uitkomsten. “We dachten dat beide technieken even effectief waren”, vertelt Roosje Enklaar, arts-onderzoeker en samen met Sascha Schulten drijvende kracht achter de SAM-studie van het Radboudumc. “Maar ons onderzoek in 26 Nederlandse ziekenhuizen laat zien dat de oude operatietechniek beter is dan de nieuwe techniek waarvoor veel artsen tegenwoordig juist kiezen. Er blijken na de oude techniek minder heroperaties nodig en we zien ook minder nieuwe verzakkingsklachten.”

“Dit onderwerp leefde echt in de bekkenbodemwereld”

Arts-onderzoeker Roosje Enklaar

Twee technieken

Over welke baarmoedersparende operaties gaat het? Bij de zogeheten Manchester operatie verwijderen gynaecologen een deel van de baarmoedermond en ze korten de uitgerekte banden van de baarmoeder in. “De techniek werd rond 1880 voor het eerst toepast”, vertelt Enklaar. “In Manchester dus, bij vrouwen die werkten in de textielindustrie. Het zware tillen in de fabrieken zorgde voor verzakkingsklachten. Dankzij de operatie kwam de baarmoeder weer terug op de oude plaats en konden de vrouwen nog kinderen krijgen.”

De nieuwere techniek is de sacrospinale fixatie. Daarbij maakt de operateur de verzakte baarmoeder of vaginatop met twee stevige onoplosbare draden vast aan een bindweefselband in het bekken. “De keuze voor de ene of juist de andere techniek had tot nu toe een beetje te maken met de persoonlijke voorkeur van de operateur”, licht Enklaar toe. “Daarom was dit onderzoek ook zo leuk. Artsen waren benieuwd naar de resultaten, het onderwerp leefde echt in de bekkenbodemwereld en de inclusie ging heel goed.”

Oorzaken

Een baarmoederverzakking door zware lichamelijke arbeid, zoals in het negentiende-eeuwse Manchester, komt tegenwoordig niet meer massaal voor. “Je krijgt geen verzakking na een dagje dozen sjouwen bij een verhuizing”, zegt Enklaar. “Verzakkingen kunnen optreden na bevallingen of door genetische factoren, zoals het type bindweefsel dat vrouwen hebben. Maar ook leefstijl kan meespelen, zo zijn een hoog BMI en obstipatieklachten risicofactoren voor verzakkingen.”      

“De Manchester is heel geschikt voor een baarmoederverzakking in combinatie met een blaasverzakking”

Maatwerk bij de keuze

In totaal namen 434 vrouwen met een milde tot matige baarmoederverzakking deel aan het vergelijkende onderzoek. Na loting kreeg de helft de Manchester operatie en de andere helft de sacrospinale fixatie. De onderzoekers keken vervolgens naar het succes en de eventuele terugkerende klachten binnen twee jaar. Met de resultaten in de handen – én gepubliceerd in het tijdschrift JAMA – pleiten de onderzoekers voor maatwerk. De Manchester operatie verdient het om uit de vergetelheid te worden gehaald, maar de sacrospinale fixatie kan bij sommige patiënten nog eerste keus zijn.
Goed inzoomen op de klachten helpt bij de keuze voor de meest effectieve operatie. Enklaar: “De Manchester is heel geschikt voor patiënten die last hebben van een baarmoederverzakking en tegelijk een blaasverzakking. Na die operatie zien we minder nieuwe blaasklachten. Maar de sacrospinale fixatie geeft betere resultaten als er ook darmverzakkingen zijn.”

“Op verjaardagen gaat het wel over iemands gebroken arm of hartprobleem, maar niet over een baarmoederverzakking”

Tevredenheid

In de SAM-studie is ook naar de tevredenheid van patiënten gevraagd. De antwoorden zijn  geruststellend, want na beide technieken was de tevredenheid onder de deelnemers tachtig procent. “En dan gaat het om de tevredenheid twee jaar na de operatie”, vertelt Enklaar. “Graag zouden we de vrouwen nog wel langer willen opvolgen. Maar het is in ieder geval fijn dat beide operaties helpen bij klachten.”

Dat brengt Enklaar ook bij de wens voor meer aandacht in het algemeen voor verzakkingen. “Op verjaardagen gaat het wel over iemands gebroken arm of hartprobleem, maar niet over een baarmoederverzakking. Terwijl 40% van de vrouwen boven de 45 jaar er last van heeft. Sommigen vrouwen hebben baat bij een pessarium om de baarmoeder op zijn plaats te houden. Voor anderen kan een operatie echt helpen. De baarmoeder helemaal verwijderen gebeurt steeds minder. Een baarmoedersparende operatie geeft uiteindelijk minder klachten na de operatie.”

Referentie: Enklaar RA, Schulten SFM, van Eijndhoven HWF, et al. Manchester Procedure vs Sacrospinous Hysteropexy for Treatment of Uterine Descent: A Randomized Clinical TrialJAMA. 2023;330(7):626–635. doi:10.1001/jama.2023.13140

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?