DOQ

Subtypering diabetes type 2 in opkomst

“Even wat positiviteit recht in je bakkes!”, met deze woorden begint huisarts Sebastiaan van Beek zijn presentatie van een casus op LinkedIn.1 Positief is deze beschrijving van de enorme gezondheidsverbetering van een diabetespatiënt zeker. In amper drie maanden tijd daalt het HbA1c van 121 naar 46 en normaliseert de niet-nuchtere bloedglucosewaarde van 30 naar 5,8.

Wat is hier aan de hand? De betreffende patiënt gooide radicaal het roer om en ging zwemmen, gestructureerd eten en flink wandelen. Voor DOQ.nl reageert Jaap Kroon, stafarts diabetes bij eerstelijnszorgorganisatie PoZoB in Veldhoven, op deze casus: “Ik vroeg me meteen af of ik deze enorme verbetering kan verklaren vanuit de oorzaak van diabetes type 2. Ik verwacht dat deze patiënt een te hoge BMI en buikomvang had. Bij deze mensen is insulineresistentie meestal een van de belangrijkste factoren die een rol spelen. Als je dan abrupt je overmatige intake van koolhydraten, bijvoorbeeld via frisdranken, sterk vermindert, dan kun je zo’n sterke daling van je glucosegehalte in het bloed halen.”

“De discussie gaat er vooral over of je de patiënten bij diagnose in vijf groepen moet indelen of dat een indeling in de twee belangrijkste volstaat”

Stafarts diabetes Jaap Kroon

Subtypes

Kroon maakt zich sterk voor subtypering van diabetes, niet elke patiënt heeft de ziekte immers om dezelfde reden. Klassiek is het verschil tussen diabetes type 1 en type 2. In 2018 publiceerde een groep Scandinavische onderzoekers hun analyse van een cohort nieuw gediagnosticeerde patiënten.2

Ze ontdekten vijf clusters in deze groep:

  1. Ernstige auto-immuun diabetes
    Mensen met type 1 diabetes of latente auto-immuun diabetes in adult (LADA). (Ongeveer 6% van de mensen met de diagnose diabetes type 2 valt bij nader inzien toch in dit cluster).
  2. Ernstige insuline-afhankelijke diabetes
    Mensen met een hoog HbA1c, verstoorde insuline secretie, matige insuline resistentie en de hoogste incidentie van retinopathie.
  3. Ernstige insulineresistente diabetes
    Mensen gekenmerkt door obesitas, ernstige insulineresistentie en de hoogste incidentie van nefropathie.
  4. Milde obesitas-gerelateerde diabetes
    Obese patiënten die op relatief jonge leeftijd diabetes krijgen.
  5. Milde leeftijd-gerelateerde diabetes
    Gekenmerkt door de hogere leeftijd bij diagnose.

Deze Scandinavische indeling krijgt sinds de publicatie veel aandacht. Kroon: “Ook onderzoekers in andere landen vinden deze clusters in hun patiëntenpopulatie terug. De discussie gaat er vooral over of je de patiënten bij diagnose inderdaad in vijf groepen moet indelen of dat een indeling in de twee belangrijkste volstaat: diabetes met insulinedeficiëntie of insulineresistentie.”

Diagnostisch schema

Kroon en zijn collega’s werken aan een diagnostisch schema dat helpt bij het differentiëren tussen de belangrijkste groepen. “We stellen voor om dit te doen op basis van een combinatie van gegevens: de nuchtere insuline/C-peptide en glucosewaarde, het HbA1c, de BMI, de buikomvang en bij mensen met een BMI <25/27 de bepaling van antistoffen die op diabetes type 1 wijzen. Met deze gegevens kun je een aardige inschatting maken van wat er aan de hand is, welke factoren een oorzakelijke rol spelen en wat je vervolgens voor de patiënt kunt doen.”

“Gewicht verlies je vooral met gezonde voeding met minder calorieën dan je nodig hebt. Op gewicht blijven bereik je door voldoende te bewegen”

Insulinedeficiëntie

Mensen die in de categorie insulinedeficiëntie vallen, hebben vaak van begin af aan baat bij insulinetherapie. “Zowel artsen als patiënten zien insuline nog als laatste redmiddel, maar met de nieuwe indeling kun je inzichtelijk maken dat er een tekort aan insuline is en dat insulinetherapie dus de beste keuze is.”
Terug naar de casus. Kroon vermoedt dat de patiënt in de groep met insulineresistente mensen valt. Voor alle mensen met diabetes geldt dat een goede leefstijl helpt, maar de insulineresistente groep heeft er het meeste baat bij. “Een enkele patiënt lukt het om zelfstandig de leefstijl te verbeteren, maar de meeste mensen hebben hier hulp bij nodig, bijvoorbeeld via een leefstijlprogramma.” Kroon heeft hierbij nog enkele tips die volgen uit wetenschappelijk onderzoek: “Gewicht verlies je vooral met gezonde voeding met minder calorieën dan je nodig hebt. Op gewicht blijven bereik je door voldoende te bewegen. Van de mensen die 15 kg afvallen, raakt 90% de diabetes kwijt. Van hen die op gewicht blijven, krijgt vrijwel niemand de ziekte terug.”

Referenties:

  1. www.linkedin.com/posts/sebastiaan-van-beek-99181b224_huisartsen-praktijkondersteuners-diabetes-activity-7039987625692135425-NbL3/
  2. Ahlqvist E, Storm P, Käräjämäki A, et al. Novel subgroups of adult-onset diabetes and their association with outcomes: a data-driven cluster analysis of six variables. Lancet Diabetes Endocrinol. 2018 May;6(5):361-369. 
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?