Wesselman: ‘Als patiënten zich zorgen maken, is het belangrijk dat de neuroloog die klachten serieus kan nemen’
Gezonde voeding heeft een relatie met betere cognitieve functies, en een leefstijlprogramma kan daarbij een rol spelen. Dat blijkt uit onderzoek van Linda Wesselman, die bij Alzheimercentrum Amsterdam, Amsterdam UMC, promoveerde op leefstijltips voor een betere hersengezondheid. Op grond van haar onderzoek ontwikkelden Wesselman en haar collega’s een online programma, gericht op het verbeteren van de hersengezondheid.
Namen vergeten, niet op woorden komen, ergens heen lopen en vergeten wat je daar wilde doen: het overkomt iedereen weleens. Bij de meeste mensen zijn deze klachten een onschuldig gevolg van stress of hoge werkdruk, maar bij sommigen kunnen ze alzheimer of dementie inluiden. Neuropsychologisch onderzoek kan daarbij uitsluitsel geven. Toch levert dat bij veel mensen met geheugenklachten niets op. “Bij een derde van de patiënten van Alzheimercentrum Amsterdam kunnen we de geheugenklachten niet objectiveren met onderzoek”, zeggen Linda Wesselman en haar copromotor Sietske Sikkes. “We sturen ze weer naar huis, terwijl de klachten en zorgen blijven.”
Kort door de bocht
Wesselman en Sikkes zetten voor deze patiëntengroep een onderzoek op naar het verband tussen voeding en dementie. “Ze hebben op papier een normale cognitie, maar als we ze langere tijd volgen, zien we dat ze op groepsniveau een hoger risico hebben op dementie”, zegt Wesselman. Tegelijkertijd kwam vanuit deze patiënten de vraag of zij zelf iets konden doen aan hun leefstijl. Sikkes: “Het normale advies is: doe wat goed is voor je hart, want dat is ook goed voor je hersenen. Dat is ook waar, maar het is te kort door de bocht. Aan de hand van recente modellen weten we nu dat een derde van de dementiegevallen toe te schrijven is aan leefstijl, dus liever geef je mensen concreet leefstijladvies.”
“Ze hebben op papier een normale cognitie, maar als we ze langere tijd volgen, zien we dat ze op groepsniveau een hoger risico hebben op dementie”
Verband
Wesselman identificeert in haar proefschrift een verband tussen goede voeding en geheugenproblemen. Met vragenlijsten leggen zij en haar collega’s de voeding langs de meetlat van de Nederlandse richtlijnen. “We zagen dat groenten, fruit, vezels en vis waren geassocieerd met een betere cognitie”, zegt Wesselman. “Verder niet te veel vet en zout.” Die resultaten combineerde ze met resultaten van een Duits onderzoek naar het Mediterrane dieet: veel vezels, vis, noten en zaden, vooral olijfolie als vetstof en af en toe een glas wijn. Dat dieet werd geassocieerd met betere scores op geheugen- en taaltaken.
Sikkes en Wesselman vinden het belangrijk dat neurologen een extra hulpmiddel hebben bij patiënten met geheugenklachten
Internationaal onderzoek
Uit Wesselmans onderzoek bleek dat er behoefte is aan informatie over leefstijl en gezonde hersenen. Het onderzoek was een internationale samenwerking tussen Alzheimercentrum Amsterdam en geheugenpoliklinieken in Duitsland en Spanje. Die behoefte bracht Wesselman in kaart aan de hand van interviews en vragenlijsten. Op basis daarvan deden ze een meta-analyse naar de effectiviteit van online programma’s op het gebied van cognitie. Hoewel de onderzoekers een effect vonden van deze programma’s, omvatten de meeste van hen veel informatie, en konden ze op veel manieren worden ingevuld. Wesselman en haar collega’s ontwikkelden daarom zelf een app die in de behoefte van hun patiënten moest voorzien.
“Gebruikers vinden het fijn om via een app betrouwbare informatie voorgeschoteld te krijgen over leefstijl en hersengezondheid”
Duwtjes
De grote vraag bij het ontwikkelen van zo’n app was hoe gebruikers aan te zetten tot een blijvende verandering van leefstijl. Daarvoor gebruikten de onderzoekers positieve feedback in de vorm van Oppeppers: duwtjes in de goede richting, zowel fysiek (‘Neem vandaag de trap in plaats van de lift’) als mentaal (‘Leer vandaag het woord “dankjewel” in een taal die je nog niet kent’). “Die positieve feedback zorgt ervoor dat patiënten het programma blijven gebruiken”, zegt Wesselman. Bovendien speelt de app in op een vraag aan betrouwbare informatie. “Als mensen merken dat er iets aan de hand is, gaan ze al gauw zelf op zoek naar informatie over leefstijl en hersengezondheid. Gebruikers vinden het fijn om via een app betrouwbare informatie voorgeschoteld te krijgen.”
“We kunnen nog geen concreet recept geven voor leefstijladvies, maar artsen beginnen zich wel te realiseren dat er bewijs voor de werkzaamheid is”
Extra hulpmiddel
Sikkes en Wesselman vinden het belangrijk dat neurologen een extra hulpmiddel hebben bij patiënten met geheugenklachten. “Er is behoefte aan extra bewustwording in de spreekkamer. Zeker wanneer patiënten zich zoveel zorgen maken dat ze naar een geheugenpoli komen, is het belangrijk dat de neuroloog die klachten ook serieus kan nemen”, zegt Wesselman. “We kunnen nog geen concreet recept geven voor leefstijladvies, maar artsen beginnen zich wel te realiseren dat er bewijs voor de werkzaamheid is. Net als bij beweging, sociale activiteiten en stress.” Een programma dat is ontwikkeld voor én door patiënten kan volgens de onderzoekers helpen bij die bewustwording. “We hebben van gebruikers teruggekregen dat ze het fijn vinden om een programma te hebben dat helemaal op hen is toegesneden”, zegt Sikkes. “Dat is een belangrijke eigenschap als je blijvend gedrag wil veranderen.”
Hoewel de app nog in ontwikkeling is, is de informatie uit het programma al beschikbaar voor geïnteresseerden, > (opent in een nieuwe tab)”>klik hier >>
hersengezondheid