Longarts dr. In ’t Veen: ‘De zorg vraagt van de overheid minder zieken door luchtvervuiling’

Daniël Dresden

Redactioneel,

14 maart 2018

Artsen kunnen luchtvervuiling niet oplossen, maar zij kunnen wél druk uitoefenen op samenleving en overheid om luchtvervuiling aan te pakken. Want anders blijft het dweilen met de kraan open. Longarts dr. Hans In ’t Veen was initiatiefnemer van een door 169 longartsen ondertekend politiek manifest over de schadelijkheid van luchtvervuiling. “Iedere Nederlander heeft recht op gezonde lucht. Daarin zit het verwijt dat de overheid te weinig doet.”

Maatregelen tegen luchtvervuiling vallen buiten de invloedsfeer van artsen. Toch zijn zij bij uitstek geschikt om de urgentie van dit probleem bij de samenleving onder de aandacht te brengen en adviezen te geven over de aanpak ervan. Hans in ’t Veen, longarts in het Franciscus Gasthuis & Vlietland te Rotterdam, was initiatiefnemer van een door 169 longartsen ondertekend politiek manifest over de schadelijkheid van luchtvervuiling. Hij vertelt graag over zijn visie en over de impact en aanpak ervan. Zijn credo: “De overheid vraagt aan de zorg om te bezuinigen. De zorg vraagt de overheid minder zieken.”

Vuil van een ander

(Long)artsen willen mensen gezond maken en houden, maar onder andere door de luchtvervuiling is het als het ware ‘dweilen met de kraan open’. Net als bij meeroken krijgt men in geval van luchtvervuiling voornamelijk de uitlaatgassen van anderen binnen. “Anderen dringen bij wijze van spreken hun vervuiling aan jou op”, benoemt In ‘t Veen. “Dus andermans gedrag wordt op jou afgerekend.”

Vooral kinderen kwetsbaar

Vooral kinderen en ouderen zijn vatbaar voor de schadelijke effecten van fijnstof en NO₂. Jonge kinderen ademen sneller en met name door de mond, waardoor de neus niet filtert. Bovendien is de afweer nog niet helemaal goed ontwikkeld. Zij hebben nog een lang leven te gaan, dus kunnen door die blootstelling te maken krijgen met effecten op de lange termijn.

Gunstige tendens

De laatste jaren is er steeds aandacht voor preventie. Zo zijn er enkele voorzichtige stappen voorwaarts genomen in de daadwerkelijke aanpak van de luchtvervuiling. “Die tendens is er wel”, zegt In ‘t Veen. “De uitstoot neemt af, maar we zitten nog niet op de Europese norm en zeker nog niet op de WHO-norm. De WHO-norm is lager dan de Europese norm. Maar iedere verlaging van de uitstoot geeft gezondheidswinst.”

Duurzame initiatieven

De Rotterdamse longarts vindt het belangrijk dat, om de uitstoot te verminderen, er meerdere duurzame maatregelen komen. “Duurzaam betekent ook een verankering in de loop der tijd”, voegt hij toe. “Het moet niet zomaar een initiatief zijn, maar geborgd worden in de processen. Daarnaast moet het niet alleen maar een pilot van een maand, maar een jarenlang project zijn. Ten slotte moet niet één factor aangepakt worden, maar meerdere zaken omvatten. Meerdere maatregelen tegelijkertijd is beter dan één verandering incidenteel.”

Voorbeelden van goede initiatieven in Rotterdam zijn dat daar de schepen aan walstroom moeten liggen en zo geen dieselgeneratoren gebruiken. Het plan is om no go areas voor sterk vervuilende auto’s te maken. Daarnaast stelt In ’t Veen voor dat bussen elektrisch gaan rijden en de uitstoot van openhaarden wordt gereguleerd.

Luchtvervuiling en tabaksindustrie aangepakt

Er lijkt een nieuwe trend te ontstaan dat artsen, ziekenhuizen en medisch specialisten tegenwoordig druk en invloed gaan uitoefenen buiten de medische zorg. Zo hebben zij zich recentelijk aangesloten bij de aangifte van advocaat Bénédicte Ficq tegen de tabaksindustrie. Het is vrij uniek dat artsen zich zo duidelijk uitspreken tegen een grote veroorzaker van longkanker.

In december hebben In ‘t Veen en 169 andere longartsen de staatssecretaris een petitie aangeboden, waarin de politiek wordt oproepen om de luchtvervuilers aan te pakken. “Los daarvan heeft Milieudefensie een aanklacht tegen de overheid ingediend, waarin wordt gesteld dat iedere Nederlander recht heeft op gezonde lucht. Daarin zit het verwijt dat de overheid te weinig doet.”

Bijdrage van artsen

Artsen en wetenschappers kunnen door het vergaren en verspreiden van kennis bijdragen aan de aanpak van luchtvervuiling. “Het gaat om allerlei schadelijke stoffen, waaronder fijnstof en NO₂. Zeker van ultrafijnstof weten we nog heel weinig”, zegt In ’t Veen. “Er is onderzoek nodig naar de effecten en preventie. Ook moeten artsen en wetenschappers ervoor zorgen dat deze kennis hierover publiekelijk toegankelijk wordt.” Daarnaast vindt hij dat artsen de overheid moeten adviseren. “Het lastige is dat je deze problemen moet aanpakken aan het begin van de keten. Artsen kunnen de problemen benoemen, maar de maatregelen moeten ergens anders vandaan komen.”