DOQ

Dr. Mattiotti: ‘Positief effect Follistatin-like 1 na hartinfarct is mogelijk stap naar gentherapie’

Een veelbelovend aanknopingspunt om herstel na een hartinfarct te bevorderen. Dat is het resultaat van promotieonderzoek dat dr. Andrea Mattiotti heeft verricht binnen het Amsterdam UMC – locatie AMC. In muismodellen toonde hij de belangrijke regeneratieve rol aan van het eiwit Follistatin-like 1. “Dat het effect zó groot zou zijn, hadden we niet verwacht.”

Hoe vaak komt het voor dat een onderzoeker in grote mate wordt verrast door de uitkomsten van zijn studie? Het overkwam Andrea Mattiotti, die er uiteindelijk op promoveerde begin dit jaar. Hij vertelt: “We hielden er al langere tijd rekening mee dat het eiwit Follistatin-like 1 een positieve rol speelt bij het herstel van het hart na een hartinfarct, maar dat het effect zó groot zou zijn, hadden we niet verwacht.”

Dr. Andrea Mattiotti

Experiment

Het bewijs werd geleverd door een vergelijkend onderzoek bij muizen. Mattiotti legt uit: “Minder dan de helft van het aantal cellen in het hart bestaat uit hartspiercellen. Bij de andere helft gaat het onder andere om cellen met een beschermende of regeneratieve functie. We wisten dat Follistatin-like 1 bijdraagt aan het herstel na een hartinfarct. Daarom hebben we dit eiwit uitgeschakeld in muizen kort voordat er een hartinfarct werd geïnduceerd. Deze dieren overleden allemaal binnen vijf dagen na het hartinfarct, terwijl de controlemuizen met zo’n hartinfarct in leven bleven.”

Goede vorming littekenweefsel

Na een hartinfarct scheiden hartcellen Follistatin-like 1 uit, met als doel de weefselschade te voorkomen en/of herstellen die is ontstaan toen de bloedtoevoer naar het hart deels was geblokkeerd. Mattiotti: “Wij hebben kunnen vaststellen dat Follistatin-like 1 cruciaal is voor het herstel van het hart. Het eiwit is ervoor verantwoordelijk dat littekenweefsel op een goede manier wordt gevormd. Concreter: op een dusdanige manier, dat het hart intact blijft en kan blijven pompen.”

Gentherapie

Wat betekent deze vondst voor de kliniek? Kan dit resultaat uit fundamenteel onderzoek worden vertaald naar patiëntenzorg? Mattiotti: “Ik heb ook de DNA-elementen weten te identificeren die essentieel zijn voor de aanmaak van Follistatin-like 1. Mogelijk is dit een stap op weg naar gentherapie.”

Efficiënte behandeling

Hij vervolgt: “In de ideale situatie zou je het eiwit willen toedienen na een hartinfarct. Maar wat is de beste manier? Welke hoeveelheid Follistatin-like 1 zou de patiënt moeten krijgen? Wat is de beste plek om het toe te dienen? Stel, je brengt het direct in het hart in. Wat is dan het effect? Heeft het bijvoorbeeld nadelige effecten op andere organen? Nader onderzoek is nodig om te achterhalen wat een efficiënte behandeling is. Dit is een van de thema’s waarop we ons richten onder leiding van dr. Maurice van den Hoff binnen de afdeling Medische Biologie van het Amsterdam UMC.”


Dr. Andrea Mattiotti is nu als postdoc werkzaam binnen het Hubrecht Instituut in Utrecht. Dit onderzoeksinstituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen verricht onderzoek op het gebied van de ontwikkelingsbiologie in het algemeen en stamcellen in het bijzonder.


Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Integrale geneeskunde in Nederland: tijd voor de volgende stap

Het spreekuur Integrative Medicine van Ines von Rosenstiel is erg populair en ook in andere ziekenhuizen groeit de belangstelling voor een dergelijk spreekuur. Hoe zorgen we ervoor dat IM een structureel onderdeel wordt van de reguliere zorg in Nederland?

Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

“Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.” Dat zei een patiënt ooit tegen longarts Miep van der Drift. Ze weet als geen ander: mindfulness is niet alleen voor patiënten, maar ook voor zorgverleners. Ze geeft tips voor kleine veranderingen met een grote impact.

Medicatie vaak te lang voortgezet na ontslag uit ziekenhuis

Veel patiënten gebruiken in ziekenhuizen voorgeschreven opiaten, benzodiazepines en antipsychotica nog langdurig na ontslag, aldus Judith de Ruijter. “We geven artsen de tip om, als ze bij ontslag nieuwe medicatie voorschrijven, al meteen na te denken over stoppen.”

‘Impliciete sturing kan samen beslissen verstoren’

Het proces van samen beslissen kan worden verstoord door onbewuste aansturing op een bepaalde behandeling, aldus Anneleen Timmer en Suzanne Festen. “Misschien gaan veel behandelaars er onbewust vanuit dat de patiënt alles op alles wil zetten om de ziekte te bestrijden.”

Casus: man met een hartafwijking

Een 52-jarige man met blanco cardiale voorgeschiedenis wordt gescreend voor levertransplantatie. Voorheen geen cardiale klachten of echo cor gehad. Per toeval een afwijking in het hart gezien. Wat is uw diagnose?

‘Verwijs patiënten met onbegrepen mobiliteitsklachten door naar MSK-arts’

MSK-arts William van de Luijtgaarden behandelt in zijn praktijk vooral patiënten met pijn of functiestoornissen van het bewegingsapparaat. Hij pleit voor meer bekendheid van MSK-geneeskunde onder collega-artsen: “Wij kunnen het probleem bij de kern aanpakken.”

Discriminatie: blinde vlek in de zorg

Zorgbestuurders hebben vaak geen zicht op discriminatie binnen hun organisatie, ontdekte Ewoud Butter. “Ze hebben geen idee van de omvang ervan, incidenten of ervaringen worden niet bijgehouden, het is geen terugkerend onderwerp tijdens de bestuurlijke overleggen.”

‘Wild Westen dreigt op markt voor middelen tegen veroudering’

Bigtechmiljardairs investeren fors in middelen tegen veroudering, maar klinisch geriater Marcel Olde Rikkert waarschuwt voor de risico’s. Verscheidene stoffen beloven langer gezond leven, maar de langetermijneffecten zijn onbekend. “We dreigen we kopje onder te gaan door de hype.”

Casus: oudere dame met een groeiende moedervlek

Een 74-jarige dame wil een groeiende moedervlek op het been laten controleren. Sinds twee jaar jeukt de moedervlek en wordt groter. Ze heeft een blanco voorgeschiedenis, daarnaast komen er ook in haar familie geen melanomen voor. Wat is uw diagnose?

‘Je moet soms echt vechten voor je patiënten’

Huisarts Marike Ooms werkt in verschillende asielzoekerscentra. Daar biedt ze zorg aan mensen die niet alleen kampen met medische problemen, maar ook met de onzekerheid van een onduidelijke toekomst en de last van hun verleden. "Als je iedereen open benadert, blijken de vragen en klachten vaak niet zoveel te verschillen van patiënten in een reguliere praktijk.”