DOQ

IMPACT: minder dure en belastende behandeling kraakbeen knie

Een probleem van een relatief kleine patiëntengroep vormde de aanleiding voor een aanpak waarbij op den duur misschien veel meer mensen gebaat blijken te zijn. Hun gemeenschappelijke kenmerk: knieklachten. Orthopedisch chirurg Roel Custers: “Innovaties heb je nodig voor het grotere geheel. Uit de door ons ontwikkelde behandeling van kraakbeen in de knie komt kennis voort die we ook kunnen toepassen bij andere aandoeningen van het gewricht.”

Jaarlijks krijgen een paar honderd Nederlanders onder de 50 jaar een kraakbeenbeschadiging in een knie die groter is dan twee vierkante centimeter. Zij hebben pijnklachten en een dik gewricht en kunnen niet of nog maar moeizaam functioneren in het dagelijks leven. Over de oorzaak van ‘het gat’ in het kraakbeen bestaat geen zekerheid, maar veel artsen gaan uit van een trauma.

“De oplossing is dat kraakbeencellen worden gecombineerd met stamcellen uit een cellijn van ons ziekenhuis. De patiënt krijgt dan een transplantaat van twee celtypen”

Orthopedisch chirurg Roel Custers

Transplantatie

Sinds 2019 voeren vier expertisecentra in ons land kraakbeentransplantatie uit. Het UMC Utrecht is een van de instellingen die deze ingreep verrichten. Roel Custers: “Het gaat om twee operaties. Tijdens de eerste stellen we de indicatie en halen we een biopt uit de knie. Dat wordt met een koerier naar een laboratorium in Duitsland gestuurd, waar het dient als basis voor de kweek van kraakbeencellen. Na vermenigvuldiging van de cellen worden ze getransplanteerd tijdens de tweede operatie.”

Lange wachttijd

De klinische resultaten zijn goed, maar er kleven twee nadelen aan. Custers: “De patiënt moet twee operaties ondergaan. Bovendien duurt het zes tot acht weken voordat er voldoende cellen zijn gekweekt. Er is dus best een lange wachttijd tussen de operaties. Verder is de kweek van cellen duur; het valt onder de regelgeving voor dure geneesmiddelen.”

“We hebben een procedure ontwikkeld van één dag in plaats van twee”

Betere kwaliteit van leven

Ruim tien jaar geleden ontstond daarom in het UMC Utrecht het idee een andere route te kiezen. Dat was een initiatief van orthopedisch chirurg Daniël Saris, inmiddels werkzaam in Mayo Clinic College of Medicine and Science in Rochester, Amerika. Custers: “Konden we er niet een procedure van één dag van maken? Na een geslaagd experiment met cellen en een succesvolle dierenstudie zijn we in 2013 begonnen aan een onderzoek bij 35 patiënten. De uitkomsten daarvan leken qua kniefunctie en kwaliteit van leven zelfs beter te zijn dan na het traject met twee operaties.”

Stamcellendonor

Bij de alternatieve benadering (IMPACT) komt een tweede celtype om de hoek kijken: stamcellen van een donor. Custers: “De slechte randen van het kraakbeen, die sowieso moeten worden verwijderd, sturen we naar collega’s van de Cell Therapy Facility in het UMC Utrecht. Daar worden de kraakbeencellen geïsoleerd. Het zijn er onvoldoende om succesvol te worden teruggeplaatst. De oplossing is dat ze worden gecombineerd met stamcellen, afkomstig uit een cellijn van ons ziekenhuis. In de operatiekamer krijgt de patiënt dan een transplantaat van twee celtypen.”

“Na een jaar bestaat het kraakbeen volledig uit DNA van de patiënt”

Katalysator

Custers vervolgt: “Een jaar na de ingreep hebben we bij de ex-patiënten een biopt uit het kraakbeen van de knie gehaald en daarvan het DNA-profiel beoordeeld. Het kraakbeen bleek volledig te bestaan uit DNA van de geopereerde patiënt. Je kunt de donorstamcellen dus beschouwen als een katalysator: op den duur maakt het lichaam weer eigen kraakbeencellen aan. Vijf jaar na de transplantatie hadden de deelnemers aanzienlijk minder pijnklachten, konden ze weer sporten en hadden ze hun dagelijkse activiteiten opgepakt.”
Inmiddels nadert de afronding van een gerandomiseerd onderzoek bij 30 patiënten die de behandeling hebben ondergaan en 30 anderen voor wie afwachtend beleid en/of fysiotherapie geldt. Custers is hoopvol dat de resultaten uit het eerdere onderzoek worden bevestigd.

“We willen het mogelijk maken de cellen te combineren op de operatiekamer”

Perifere ziekenhuizen

“Verder is de nieuwe therapie ongeveer drie keer minder duur dan de huidige. Het zal nog wel een zoektocht en uitdaging zijn de behandeling te laten landen in de reguliere zorg. Neem de cel-faciliteit. Die hebben de meeste perifere ziekenhuizen niet. Daarom onderzoeken we de mogelijkheid van een systeem om aan de slag te gaan op de operatiekamer zelf. Je zou daar dan al over stamcellen beschikken. Ook zou je er een apparaat hebben dat kraakbeencellen uit een biopt selecteert om die vervolgens te combineren met de stamcellen.”

Andere vergezichten

Het brengt de orthopedisch chirurg op andere vergezichten. “Het aantal mensen met knieklachten gaat toenemen. Dat gaat gepaard met hoge zorgkosten. Denk hierbij vooral aan knieprotheses en de vervanging ervan. Het is niet zo dat onze behandeling van kraakbeenbeschadiging een-op-een is te vertalen naar bijvoorbeeld knieartrose, maar dit soort innovaties heb je in de breedte wel nodig. Het levert kennis op die je ook kunt toepassen voor andere knieaandoeningen.”

Meer informatie

De nieuwe behandeling heet IMPACT: Instant MSC Product accompanying Autologous Chondron Transplantation (IMPACT). Meer informatie hierover is hier te vinden:

Youtube.com
UMCUtrecht.nl
Pubmed.nl

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH-artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx