‘Kennelijk kan infectie met coronavirus een klinisch beeld veroorzaken dat lijkt op Parkinson’

De ziekte van Parkinson vertoont de kenmerken van een pandemie, stellen prof. dr. Bas Bloem, hoogleraar Neurologie bij het Radboudumc en dr. Jorrit Hoff, neuroloog in het St. Antonius Ziekenhuis. Zij schreven samen het boek ‘De Parkinsonpandemie: een recept voor actie’ waarin ze pleiten voor een reële aanpak van de ziekte. “De ziekte komt wereldwijd voor, groeit snel, spaart niemand en heeft een enorme impact.”

Prof. dr. Bas Bloem, hoogleraar Neurologie bij het Radboudumc schreef mee aan het Amerikaanse boek ‘Ending Parkinson’s Disease’. Onlangs verscheen de aangepaste Nederlandse versie ‘De Parkinsonpandemie: een recept voor actie’ dat Bloem samen schreef met dr. Jorrit Hoff, neuroloog in het St. Antonius Ziekenhuis. Het boek is een eerbetoon aan de belangrijkste Nederlandse en Belgische bijdragen aan onderzoek naar de ziekte van Parkinson. Daarnaast presenteren de auteurs een plan om Parkinson de komende jaren aan te pakken.

Pandemie of niet?

Direct springt de titel van het boek in het oog: het woord ‘pandemie’ spreekt in de huidige tijd tot de verbeelding. “Wij leggen de nadruk op de pandemie-kenmerken die Parkinson vertoont: de ziekte komt wereldwijd voor, groeit snel, spaart niemand en heeft een enorme impact. Alleen de infectieuze oorzaak ontbreekt.” Maar ontbreekt dat infectieuze gedeelte wel? Bloem plaatst daar vraagtekens bij. “Intussen zijn er zes case reports bekend van patiënten die kort na een COVID-19-infectie Parkinson ontwikkelden. Kennelijk kan een infectie met het coronavirus een klinisch beeld veroorzaken dat sprekend lijkt op de ziekte van Parkinson. Hetzelfde eigenlijk wat gebeurde bij grote aantallen patiënten die kort na de Eerste Wereldoorlog de Spaanse griep overleefden.”

“Parkinson compleet de wereld uit helpen is een stip op de horizon die nog zo ver weg ligt”

Nederlandse praktijk

De titel verschilt niet alleen tekstueel van de Amerikaanse versie, die ‘Ending Parkinson’ heet. “De kans om Parkinson te beëindigen is ongelooflijk klein”, zegt Bloem. “De ziekte compleet de wereld uit helpen is een stip op de horizon die nog zo ver weg ligt.” Zo is het hele boek genuanceerder en bruikbaarder in Nederland dan haar overzeese broer. Het is meer geworden dan een vertaling, zegt Bloem. “Het is ge-update met het laatste onderzoek, met voorbeelden uit de Nederlandse praktijk en zoveel mogelijk voorbeelden van bijdragen door Nederlandse en Vlaamse wetenschappers uit het Parkinsonveld.”

Pesticiden

Een ander voorbeeld van nuance en bruikbaarheid voor de Nederlandse situatie is het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw. “We maken ons in Nederland ook zorgen over het gebruik van bestrijdingsmiddelen en de rol in de ontwikkeling van Parkinson”, zegt Bloem. “Maar in Nederland gaat de discussie meer over het gebruik van bijvoorbeeld Roundup dan paraquat, dat in Europa al verboden is. Bovendien is er geen overtuigend bewijs dat melk in Nederlandse supermarkten te grote hoeveelheden van bestrijdingsmiddelen bevat.”

“Combinaties van bestrijdingsmiddelen kunnen een cumulatief of zelfs synergistisch effect veroorzaken”

Toelatingsbeleid

Het zou een reële aanpak zijn om ons te richten op het toelatingsbeleid van bestrijdingsmiddelen, zegt Bloem. “Onlangs is een RIVM-rapport verschenen dat de conclusies uit ons boek onderschrijft. Het toelatingsbeleid moet anders: door gericht te kijken naar de risico’s op schade aan de substantia nigra bij muizen. Daarmee zijn we er binnen drie jaar achter of middelen veilig zijn.” Maar omdat beleidsmakers in Europa onder andere worden vertraagd door economische belangen, is ook dat alweer een achterhaalde strategie, zegt Bloem. “De realiteit is dat we worden blootgesteld aan een cocktail van bestrijdingsmiddelen, en dus niet slechts aan individuele middelen. Combinaties kunnen een cumulatief of zelfs synergistisch effect veroorzaken. Nieuw beleid zou dus niet alleen moeten worden losgelaten op losse bestrijdingsmiddelen, maar ook op combinaties.”

Groei remmen

Bloem denkt dat het reëel is om de groei van Parkinson af te remmen in de komende tien jaar. “Als we nu stappen zetten, zoals het verbieden van sommige bestrijdingsmiddelen, het terugdringen van luchtvervuiling en het promoten van een gezonde leefstijl, kan dat over twintig jaar leiden tot een aantoonbare krimp in het aantal Parkinsongevallen. Tegelijkertijd denk ik dat we tussen nu en tien jaar een eerste aantoonbaar werkende behandeling mogen verwachten die de progressie van Parkinson kan afremmen.”

“Weet als arts wanneer je kennis over Parkinson ophoudt”

Kennis

Tot die tijd benadrukt Bloem het belang van kennis op het gebied van Parkinson. “Weet wat je weet, en vooral: wanneer je kennis ophoudt. Als je vermoedt dat je kennis ophoudt, ga dan samenwerken met een collega die wat meer gespecialiseerd is.” Omgekeerd moet de specialist ook goed weten waar diens deskundigheid stopt en de patiënt weer terugverwijzen, zegt Bloem. “Samenwerking in dit kleine vakgebied is belangrijk. Weten wanneer je hulp moet inroepen kan de diagnostische delay verkleinen, en de service voor patiënten vergroten.”

Referentie: Het boek “De Parkinsonpandemie: een recept voor actie”

neuroloog dr. Jorrit Hoff, neuroloog prof. dr. Bas Bloem, Parkinson, RadboudUMC, St. Antonius Ziekenhuis, ziekte van parkinson