DOQ

Meer oog voor kwetsbaarheid in de psychiatrie nodig

Ouderen die in het ziekenhuis terechtkomen, worden onderzocht op typisch geriatrische problemen, zoals kwetsbaarheid, ondervoeding en algemeen functioneren. In de psychiatrie gebeurt dit niet structureel. Hier valt veel winst te behalen, zo betoogt klinisch geriater Carolien Benraad in haar proefschrift, waarop ze op 12 februari is gepromoveerd aan het Radboudumc.

Carolien Benraad beveelt naar aanleiding van haar proefschrift aan om in de ouderenpsychiatrie meer oog te hebben voor geriatrische syndromen en chronische aandoeningen die tegelijk spelen met de psychiatrische ziekte. Voorbeelden van geriatrische syndromen zijn ondervoeding, geheugenproblemen of vallen. Ook kwetsbaarheid komt veel voor bij ouderen met geriatrische problemen. Kwetsbaarheid betekent een verminderde reservecapaciteit, waardoor mensen minder weerstand hebben om nieuwe aandoeningen het hoofd te bieden.

(Foto: Pixabay)

In het ziekenhuis is het in kaart brengen van deze problematiek al geïnstitutionaliseerd, maar in psychiatrische instellingen niet. Carolien Benraad: “Op dit moment is de zorg zo ingericht dat fysieke en psychische klachten gescheiden worden aangevlogen: algemene ziekenhuizen zijn er voor de lichamelijke en complexe geriatrische problemen en de ggz voor psychiatrische stoornissen. Het gevolg hiervan is dat de variatie aan problemen die patiënten in werkelijkheid hebben moeilijk of niet geïntegreerd kunnen worden aangepakt. Dat werkt ondoelmatige zorg van onvoldoende kwaliteit in de hand.”

Onverklaarde klachten bij ouderen

Ook onderzocht Carolien Benraad onverklaarde lichamelijke klachten bij ouderen. Naarmate mensen ouder worden, ervaren ze meer lichamelijke klachten en wordt het steeds lastiger om te bepalen of deze klachten zijn toe te schrijven aan lichamelijke ziekten of niet. Als de oorzaak niet gevonden wordt, is er sprake van ‘onverklaarde lichamelijke klachten’: er wordt geen onderliggende ziekte vastgesteld, die de klachten voldoende verklaren. Echter, naarmate mensen ouder worden is er vaak een combinatie van psychiatrische problemen, kwetsbaarheid en lichamelijke aandoeningen. Dat maakt herkenning van onderliggende problemen moeilijk en de patiënten des te complexer. Een geïntegreerde aanpak in uitzoeken wat er aan de hand is en behandelen zou voor de hand liggen/het beste zijn.

Acuut opgenomen patiënten

Ook bij oude volwassenen met psychiatrische stoornissen die acuut opgenomen moesten worden, bleken kwetsbaarheid en ondervoeding vaak voor te komen. De patiënten hadden ook veel lichamelijke ziekten. Zowel kwetsbaarheid als die chronische ziekten speelden een grote rol in het niet meer terug kunnen keren naar huis. De helft van de patiënten bleek vijf jaar na opname overleden. Dat is een hoog percentage, als gekeken wordt naar de gemiddelde levensverwachting van een 75-jarige. Ook hier bleek kwetsbaarheid voorspellend te zijn voor overlijden.

Aha-erlebnis

Carolien Benraad: “Als ik in mijn omgeving uitlegde waar mijn proefschrift over ging, heb ik gemerkt dat het voor veel herkenning zorgt, een zogeheten aha-erlebnis. Ik kreeg reacties als: ‘Oh, ja, ik zie nu dat dit ook bij mijn moeder of vader het geval is’. Tevens kreeg ik vaak de opmerking dat het vreemd is dat de zorg in Nederland zo gescheiden is. Het komt er eigenlijk op neer dat geriatrische problemen voor oudere mensen met psychiatrische problemen niet zo belangrijk zijn als voor ouderen die in het ziekenhuis gezien worden. Het is belangrijk om naar het totaalplaatje van een patiënt te kijken, omdat het betere zorg oplevert.”

Geriatrische afdeling

Carolien Benraad was in 1995 een van de oprichters van de psychiatrische/geriatrische afdeling binnen Pro Persona GGZ Nijmegen. Zij zag dat psychiatrische klachten bij ouderen vaak niet alleen komen, maar vergezeld worden door geriatrische problemen. Vanuit dit perspectief startte zij, samen met collega’s, een onderzoek onder twee groepen patiënten. Sinds 2015 werkt ze als klinisch geriater in het Radboudumc, waar ze regelmatig patiënten met psychiatrische klachten naast hun lichamelijke aandoening voorbij ziet komen. In deze periode rondde ze haar proefschrift af.

Bron: Radboudumc
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

‘Bevolkings­onderzoek sluit onvoldoende aan bij mensen met verstande­lijke beperking’

Mensen met een verstandelijke beperking nemen veel minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken naar kanker dan de algemene bevolking, vertelt Amina Banda. Ook krijgen zij minder vaak vervolgonderzoek. “Deze groep kan allerlei barrières voor deelname ervaren.”

Vertragen, verdragen en verbinden in moeilijke gesprekken

In de palliatieve zorg spelen niet alleen emoties bij de patiënt een rol, maar ook bij de zorgverlener. Machteld Muller legt uit hoe zelfinzicht helpt bij verbinding met je patiënt. “Herkennen van je eigen ‘rode knoppen’ helpt om uit vervelende dynamieken te blijven.”

Hoe je medische misinformatie als zorgverlener kunt aanpakken

Waarom geloven mensen dat zonnebrandcrème gevaarlijk is, of wantrouwen ze bewezen interventies zoals vaccins? Tom van Bommel vertelt over de mechanismen achter zulke overtuigingen. “Technieken waarmee misinformatie zich verspreidt, kunnen óók ten goede worden ingezet.”

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?