DOQ

Peter Verhaak: ‘Meer polyfarmacie bij ouderen met een depressie’

Ouderen met een depressie vereisen specifieke aandacht van huisartsen, stelt psycholoog Peter Verhaak, bijzonder hoogleraar GGZ in de huisartsenvoorziening. Door polyfarmacie lopen deze ouderen verhoogd risico op bijwerkingen. Daarnaast vermindert hun therapietrouw bij langdurig gebruik. “Maak van elk herhalingsrecept van antidepressiva een bespreekmoment met de oudere.”

Psycholoog Peter Verhaak, bijzonder hoogleraar GGZ in de huisartsenvoorziening, is verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen waar hij een promotieonderzoek* leidt naar polyfarmacie en multimorbiditeit bij depressieve ouderen. Voor het onderzoek zijn duizenden geanonimiseerde dossiers van 60-plussers uit 400 huisartsenpraktijken en apotheken geanalyseerd. Conclusie: “Ouderen met een gediagnosticeerde depressie gebruiken meer medicatie dan mentaal gezonde ouderen en ouderen met een andere psychische stoornis, en dat is een vervelend beeld. Polyfarmacie verhoogt immers de kans op interferentie en bijwerkingen, maar vermindert volgens het onderzoek ook de therapietrouw”, aldus Verhaak.

Psycholoog Peter Verhaak, bijzonder hoogleraar GGZ in de huisartsenvoorziening

Herhalingsrecept als bespreekmoment

Hoewel Verhaak beseft dat tijdgebrek een probleem is binnen de huisartsenzorg, adviseert hij om de zaak niet als afgedaan te beschouwen na het voorschrijven van een recept en het verstrekken van herhalingsrecepten. “Er sluipen vaak routines en automatismen in het voorschrijven van medicatie. Plan voor de groep ouderen met een depressie minstens één keer per jaar een farmacotherapeutisch overleg met de apotheker en kijk welke medicijnen er wellicht af kunnen”, zegt Verhaak. “Maak van elk herhalingsrecept van antidepressiva een bespreekmoment met de oudere, om te zien hoe het met de depressieve klachten gaat. Misschien is het tijd om de medicatie te gaan afbouwen?”

Bang om te stoppen

Uit een onderzoek dat Verhaak begin dit jaar afrondde, blijkt dat veel mensen die antidepressiva gebruiken dat veel langer doen dan de richtlijnen voorschrijven. “Van de patiënten die antidepressiva krijgen voorgeschreven door de huisarts, slikt 42 procent die na vijf jaar nog steeds. Terwijl de richtlijn stelt dat je na 165 dagen moet gaan afbouwen. Een depressie is heel naar om mee te maken, dus ik snap dat mensen bang zijn om te stoppen met de medicatie. Uit onze interviews blijkt dat afbouwen lastig is als je eenmaal begonnen bent. Maar je weet ook niet wat de schadelijke effecten van langdurig gebruik zijn.”

Terughoudend bij ouderen

Het überhaupt voorschrijven van antidepressiva bij patiënten, ouderen in het bijzonder, zou volgens Verhaak niet de eerste stap moeten zijn als iemand zich bij de huisarts meldt met depressieve klachten. “Kijk altijd hoe terughoudend je hiermee kunt zijn, zeker bij ouderen bij wie sprake is van comorbiditeit en polyfarmacie. Regelmatig contact met de patiënt, of het inzetten van de POH-ggz is een goed begin, antidepressiva kunnen altijd nog. Uit het promotieonderzoek blijkt dat depressieve ouderen hun antidepressiva wel ophalen, maar op termijn minder medicatietrouw zijn. Schrijf je die voor, dan vraagt dat dus echt om regelmatige begeleiding.”

  


Ouderen en depressie
Ongeveer één op de tien ouderen die de huisarts bezoeken, heeft een depressie. De huisartsenpraktijk is in de meeste gevallen de plek waar de behandeling daarvoor plaatsvindt. De meest toegepaste behandeling: het voorschrijven van antidepressiva. De NHG-Standaard Depressie raadt dit niet als eerste keuze aan.

Bron: Huisarts & Wetenschap

 *Floor Holvast promoveert woensdag 17 april aan de Rijksuniversiteit Groningen

 

 

 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?