DOQ

Vrouwen met sepsis op SEH beter af dan mannen

Bij veel ziektebeelden wordt steeds duidelijker dat er een verschil in oorzaak, uitkomst en daarmee ook behandeling is tussen mannen en vrouwen. Bij ziekten van het hart, bijvoorbeeld, is een man-vrouw verschil evident. Onderzoek laat nu zien dat deze verschillen ook bestaan tussen mannen en vrouwen met sepsis. De mannen lijken daarbij slechter af dan de vrouwen.

Vrouwen doorstaan infecties vaak beter dan mannen, maar zodra er sprake is van sepsis is niet duidelijk of er verschillen tussen beide geslachten zijn. De meeste studies richten zich op de ziekste patiënten die op de IC belanden. Onderzoekers in het Maastricht UMC+, het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen en het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem wilden weten hoe het de sepsispopulatie op de SEH vergaat. Ze analyseerden de verschillen tussen mannen en vrouwen bij ruim 2000 patiënten die zich met sepsis op de SEH van hun ziekenhuizen presenteerden. Een patiënt werd in de studie geïncludeerd bij verdenking op een infectie (ongeacht focus) waarbij deze voldeed aan een van de sepsis-criteria (SIRS, SOFA of qSOFA). Van de patiënten was 47,6% vrouw. De gemiddelde leeftijd was voor mannen en vrouwen 69 jaar.

“We zien dat vrouwen minder ernstig ziek zijn bij presentatie op de eerste hulp”

Internist-intensivist Vera Wanrooij

Significant

De primaire uitkomstmaat voor de studie was sterfte. De vrouwen leken het beter te doen. Ze overleden minder vaak in het ziekenhuis (8 versus 11%) of binnen 30 dagen na opname (10 versus 14%). Echter, na correctie voor voorspellers van sterfte (leeftijd, comorbiditeiten, ernst van de sepsis bij presentatie en focus van de infectie) bleek het geslacht geen onafhankelijke voorspeller van de sterfte binnen 30 dagen. Hoe kan het dat de statistisch significante waarneming dat vrouwen vaker overleven dan mannen toch niet aan verschil in sekse toe te schrijven is? Internist-intensivist Vera Wanrooij, eerste auteur van het artikel, legt uit: “We zien dat vrouwen minder ernstig ziek zijn bij presentatie op de eerste hulp, met minder onderliggende comorbiditeiten (61 versus 66%) en een gunstiger infectiefocus. Hoewel we in ons onderzoek vinden dat geslacht geen onafhankelijke voorspeller voor mortaliteit bij sepsis is, kan toekomstig onderzoek met een grotere studiepopulatie dit wellicht wel aantonen.”

Behalve naar het verschil in sterfte, keken de onderzoekers ook naar andere verschillen tussen mannen en vrouwen. Vrouwen hadden significant minder vaak koorts of een thrombocytopenie (18 versus 27%). Vrouwen kregen bovendien minder vaak orgaanfalen. Bij beide geslachten lag de bron van de infectie het vaakst in de luchtwegen. Bij vrouwen kwam urosepsis vaker voor (25 versus 20%).

“Mogelijk speelt de lagere prevalentie van comorbiditeiten een rol in de betere overleving van vrouwelijke patiënten”

Verklaring

Waarom is er überhaupt een verschil tussen mannen en vrouwen als het om sepsis gaat? Zijn vrouwen beter in staat om een in sepsis uitmondende infectie te bestrijden of voldoen ze eerder, minder ziek, aan de criteria voor sepsis? Wanrooij: “Mogelijk spelen de lagere prevalentie van comorbiditeiten en een gunstigere focus van de infectie (vaker urineweginfecties ten opzichte van mannen) een rol in de betere overleving van vrouwelijke patiënten. Meer onderzoek is nodig om de rol van bijvoorbeeld hormonen en de werking van het immuunsysteem bij mannen en vrouwen met sepsis beter te begrijpen.”

Wat betekenen de bevindingen van deze studie voor de klinische praktijk (behandeling) op de SEH? Wanrooij: “De resultaten in onze studiepopulatie zijn een belangrijke eerste stap om aan te tonen dat er verschillen zijn in klinische presentatie en sterfte tussen mannen en vrouwen met sepsis die zich op de SEH presenteren. Het begrijpen van verschillen tussen mannen en vrouwen is belangrijk om op termijn een gepersonaliseerde behandeling voor mannen en vrouwen met sepsis te ontwikkelen, met een betere overleving.”

Referentie: Wanrooij VHM, Cobussen M, Stoffers J, et al. Sex differences in clinical presentation and mortality in emergency department patients with sepsis. Ann Med. 2023;55(2):2244873.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”