Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Mediterraan eetpatroon heeft positief effect bij melanoom
Is het eetpatroon van patiënten met gevorderd melanoom van invloed op het effect van immunotherapie? Ja, blijkt uit de resultaten van de PRIMM-studie. Laura Bolte, die dit onderzoek deed in het kader van haar MD/PhD-traject in het Universitair Medisch Centrum Groningen, zegt: “We moeten deze resultaten nog bevestigen met interventiestudies, maar de bevindingen zijn erg interessant voor dit meest aanbevolen voedingspatroon.”
De aanleiding voor de studie was de bevinding dat het darmmicrobioom geassocieerd is met een respons op immunotherapie1,vertelt Laura Bolte. “Met name bacteriën die bij het verteren van vezels onder andere korteketenvetzuren produceren, lijken hierbij belangrijk. Korteketenvetzuren staan namelijk bekend om hun immuunmodulerende eigenschappen. Wij vroegen ons toen af of voedingspatronen mogelijk ook van invloed zijn op de respons op immunotherapie.”2 Voor de PRIMM-studie werkte het UMCG samen met onder andere het King’s College London. Bolte: “De Seerave Foundation, een private stichting die zich richt op de invloed van voeding en het microbioom op behandelingen voor kanker, wees ons erop dat het King’s College London bezig was met een vergelijkbare studie. Daar hebben we toen samenwerking mee gezocht.”
“Een hoge score stond voor het volgen van een mediterraan voedingspatroon en een lage score voor een patroon met meer bewerkt voedsel, rood vlees en frisdrank.”
Onderzoeker Laura Bolte
Voedingsvragenlijsten
Voor de PRIMM-studie verzamelden de onderzoekers prospectief zowel dieet- als klinische gegevens. Zij includeerden 91 patiënten met stadium 4-melanoom uit Nederland en Engeland. “We vroegen patiënten voedingsvragenlijsten in te vullen en verzamelden feces- en bloedmonsters. We identificeerden verschillende eetpatronen en kenden deze een score toe van 0 tot en met 5. Een hoge score stond hierbij voor het volgen van een mediterraan voedingspatroon en een lage score voor een patroon met meer bewerkt voedsel, rood vlees en frisdrank.”
“Een mediterraan eetpatroon leidt mogelijk tot een gunstig microbioom met bacteriën die korteketenvetzuren produceren”
Mogelijk ook associaties met bijwerkingen
Uit de resultaten bleek een hoge score, dus het volgen van een mediterraan eetpatroon (dat rijk is aan peulvruchten, volkoren granen, fruit, groente, vis, zaden en noten), significant geassocieerd was met een betere respons op immunotherapie dan een eetpatroon met een lage score. Ook de progressievrije overleving na 12 maanden was beter voor de patiënten die een mediterraan eetpatroon volgden. “Dit effect zagen we in zowel het Engelse als het Nederlandse cohort”, zegt Bolte. Ook bleek de respons op immunotherapie toe te nemen met een toenemende score.
De oorzaak van dit effect is nog niet duidelijk. Bolte denkt dat een mediterraan eetpatroon mogelijk leidt tot een gunstig microbioom met producenten van korteketenvetzuren. “Maar het mediterraan dieet op zichzelf, onafhankelijk van het microbioom, is rijk aan polyfenolen, vezels, vitamines C en E, en antioxidanten die bekend staan voor hun immuunmodulerende eigenschappen.” In de PRIMM-studie keken de onderzoekers ook naar het optreden van immuungerelateerde bijwerkingen, maar er zijn meer patiënten nodig om een associatie aan te kunnen tonen tussen eetpatronen en bijwerkingen. “We zagen wel een trend naar een hogere kans op colitis bij patiënten die meer rood vlees aten.”
“Een interessante vraag is of deze resultaten mogelijk ook gelden voor andere tumortypen dan melanoom”
Andere tumortypen
De gevonden associaties tussen eetpatronen en respons op immunotherapie moeten nog wel bevestigd worden, geeft Bolte aan. “Hiervoor willen we interventiestudies opzetten. Ook zijn we erg benieuwd naar de onderliggende mechanismen van deze bevindingen en willen wij nog meer data analyseren en integreren, zoals de metabolieten in ontlasting en serum.” Een andere interessante vraag is of de resultaten van de PRIMM-studie mogelijk ook gelden voor andere tumortypen dan melanoom. “Dat zou kunnen betekenen dat dieet- en microbioomstrategieën voor een grote groep patiënten met verschillende tumorsoorten toepasbaar zijn.”
Uit nog niet gepubliceerde data blijkt al dat er overeenkomsten zijn tussen het microbioom van longkankerpatiënten met een respons op immunotherapie en het microbioom van melanoompatiënten met een respons op immunotherapie. Wat zijn de huidige implicaties van het onderzoek? Bolte besluit: “Ik vind het belangrijk dat iedere arts weet wat gezonde voeding is. Voeding en het microbioom van de darmen zijn veranderlijke factoren, wat de deur opent naar nieuwe, non-invasieve behandelingsmogelijkheden. En hoewel we nog meer studies moeten doen, ben ik al erg enthousiast over deze resultaten.”
Referenties:
- Lee K, Thomas A, Bolte LA, et al. Cross-cohort gut microbiome associations with immune checkpoint inhibitor response in advanced melanoma. Nature medicine 2022;28(3):535-544.
- Bolte LA, Vich Vila A, Imhann F, et al. Long-term dietary patterns are associated with pro-inflammatory and anti-inflammatory features of the gut microbiome. Gut 2021;70(7):1287-1298.
- Bolte LA, Lee KA, Björk JR, et al. Association of a Mediterranean diet with outcomes for patients treated with immune checkpoint blockade for advanced melanoma. JAMA Oncol 2023;e227753.