DOQ

Minder diagnoses huidkanker door lockdown

Net als de meeste vormen van zorg, zette COVID-19 ook de zorg voor mensen met niet gediagnosticeerde huidkanker onder druk. Twee recente Nederlandse studies laten zien dat het aantal diagnoses van plaveiselcel-, basaalcelcarcinomen of melanomen tijdens de lockdowns stevig daalde. De gevolgen hiervan lijken echter mee te vallen.

Bij het Integraal Kankercentrum Nederland keek onderzoeker Ellis Slotman, samen met haar collega’s van het Erasmus MC, naar de incidentie van plaveiselcel- en basaalcelcarcinomen in de periode 2017 tot en met 2020. Uit de gegevens van 2017 tot en met 2019 extrapoleerde ze een trend die aangaf wat de verwachte incidentie in elke maand van 2020 zou zijn. Het blijkt dat tijdens de COVID-19 pandemie vooral in de periodes van lockdown het aantal nieuwe diagnoses het laagst was. Dit gold voor alle leeftijdsgroepen en voor de 80-plusser in het bijzonder. De onderzoekers corrigeerden hun data overigens voor de oversterfte als gevolg van COVID-19.

“Tijdens de eerste lockdown – van maart tot mei 2020 – ‘vingen’ huisartsen en dermatologen 29% minder plaveiselcelcarcinomen en 50% minder basaalcelcarcinomen”

Verwachting

Tijdens de eerste lockdown, van maart tot mei 2020, vingen huisartsen en dermatologen 29% minder plaveiselcelcarcinomen en 50% minder basaalcelcarcinomen dan verwacht. In de maanden erna steeg het aantal tot boven het verwachte aantal om weer de dalen bij de volgende lockdown. Al met al leverde 2020 1150 minder plaveiselcelcarcinomen op en 11767 minder basaalcelcarcinomen.
Slotman en haar collega’s vrezen dat de achterstallige diagnoses van beide typen huidkanker een flinke impact gaan hebben op de medische zorg voor de sowieso al grote en groeiende aantallen mensen met huidkanker. Zorgen zijn er vooral om de gemiste plaveiselcelcarcinomen. Een vertraagde diagnose kan progressie tot een ernstiger stadium met een hogere kans op uitzaaiingen betekenen.

Gevolgen

Gelukkig vallen de gevolgen van de vertraagde diagnoses vooralsnog mee, zo blijkt uit een tweede onderzoek. Bij mensen met een plaveiselcelcarcinoom blijkt geen significant verschil in de invasieve diepte of het stadium van plaveiselcelcarcinomen pre- en post COVID-19. Deze bevinding komt van promovendus Tobias Sangers van het Erasmus MC. Samen met collega’s van de universiteiten in Rotterdam, Utrecht Amsterdam en het IKNL keek hij naar de gevolgen van een vertraagde diagnose.
Sangers vergeleek tumorkarakteristieken voor en tijdens de COVID-19 pandemie (januari 2019 – juli 2021). Daarvoor analyseerde hij histopathologische gegevens van ruim 20.000 melanomen en ruim 68.000 plaveiselcelcarcinomen. Basaalcelcarcinomen groeien zo langzaam dat er geen invloed van de vertraagde diagnose te verwachten is, ze werden dan ook niet onderzocht.

“Alleen tijdens de eerste lockdown was er een geringe, ongunstige verschuiving in het stadium van het melanoom”

Melanoom

Net als bij de andere huidtumoren, daalde het aantal nieuwe diagnoses van melanomen tijdens de lockdowns tot onder het verwachte niveau. Pas na de tweede lockdown in 2021 steeg het aantal tot boven het verwachte niveau. Ook nu was er een leeftijdseffect zichtbaar. Mensen die tijdens de lockdowns een diagnose kregen waren jonger dan gebruikelijk. Alleen tijdens de eerste lockdown was er een geringe, ongunstige verschuiving in het stadium van het melanoom*. De Breslow-dikte van de tumoren – een maat voor de kans op metastasering – veranderde niet door de lockdown.

* Stadium tijdens eerste lockdown vs pre-COVID-19: pT1 52,3% vs. 58,6%, pT2 18,9% vs. 17,8%, pT3 13,2% vs. 11,0%, pT4 9,1% vs. 7,3% P = 0 001

Onverwacht

Al met al lijkt de vertraagde diagnose van plaveiselcelcarcinomen en melanomen geen ernstige gevolgen te hebben. Dit hadden de onderzoekers niet verwacht. Sangers houdt daarom nog een slag om de arm. Hoewel er na de lockdowns meer dan gebruikelijk huidkankers gediagnosticeerd werden, heeft de inhaalzorg nog niet alle tumoren gevangen. Er was immers een flink ‘tekort’ aan tumoren in 2020. Echt grote aantallen onontdekte agressieve tumoren verwachten de onderzoekers niet meer, daarvoor verstreek inmiddels te veel tijd sinds de eerste lockdown.

Referenties:

  1. Slotman E, Schreuder K, Nijsten TEC, et al. The impact of the COVID-19 pandemic on keratinocyte carcinoma in the Netherlands: Trends in diagnoses and magnitude of diagnostic delays. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022;36(5):680-687.
  2. Sangers TE, Wakkee M, Kramer-Noels EC, et al. Limited impact of COVID-19-related diagnostic delay on cutaneous melanoma and squamous cell carcinoma tumour characteristics: a nationwide pathology registry analysis. Br J Dermatol. 2022; [Epub ahead of print]
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Een medifoor gebruiken in medische gesprekken: zeven tips

Een medifoor is een getekende metafoor die helpt bij het eenvoudig uitleggen van medische begrippen. Charlie Obihara is initiatiefnemer van het Medifoor platform en legt uit hoe ze te gebruiken. “Ook voor volwassenen is het goed om de informatie juist te verpakken.”

Casus: man met koorts, malaise en huiduitslag

Een 36-jarige man heeft klachten van koorts, malaise en huiduitslag. Hij is 3 weken geleden teruggekeerd van een vakantie naar Bangkok. Wat is uw diagnose?

Spraakherkenning zorgt voor minder administratielast

Spraakherkenning leidt tot snelle, efficiënte dossiervoering voor de arts. Harm Wesseling legt uit hoe dit in de praktijk wordt gebruikt en welke winst er behaald kan worden. “Artsen kunnen eerder hun rapportage afronden. Dat hoeven ze dan niet ’s avonds nog te doen.”

Verlies­sensitief werken in de zorg

Artsen: herken en erken verlies bij de patiënten, stelt Herman de Mönnink. Hiermee kunnen leed en complicaties worden voorkomen. “Op het moment dat je ruimte neemt voor je eigen emotionele werkstress, kun je ook ruimte nemen voor de kant van de patiënt.”

Casus: patiënt met pijnlijke oorschelp en gewrichtsklachten

Dit is de tweede keer dat u deze 32-jarige patiënt ziet met dezelfde klacht. Vandaag gaat de pijnlijke rechter oorschelp ook gepaard met gewrichtsklachten. Het gehoor is goed en patiënt heeft geen neusobstructie of een inspiratoire stridor. Er is geen trauma in de anamnese. Wat is uw diagnose?

Casus: man met buikklachten en veranderd defecatiepatroon

Een man wordt gestuurd naar de polikliniek in verband met geleidelijk toenemende buikklachten met een verandering van het defecatiepatroon. Wat is uw diagnose?

AI-gestuurd model verbetert doorstroom

Esther Janssen ontwikkelde een AI-gestuurd model dat voor de operatie al voorspellingen doet over het ontslagmoment van een patiënt en de benodigde nazorg, en zo de doorstroom te verbeteren. “Hiermee kun je eerder schakelen, door nazorgpartners te benaderen.”

SPAT voor allergietesten

Senne Gorris bedacht de SPAT: een automatische machine die alle allergiekrasjes in een keer zet. Dit maakt de testen betrouwbaarder en sneller. “De resultaten zijn na een kwartier bekend en overal waar de SPAT wordt gebruikt zijn de testen en dus de uitslagen gelijk.”

Machte­loosheid drijft artsen tot ‘medische gas­lighting’

De uitdrukking ‘medische gaslighting’ popt steeds vaker op in discussies onder ontevreden patiënten en in de medische wereld zelf. Marlies van Hemert legt uit wat dit betekent en hoe om te gaan met de patiënt als een diagnose uitblijft. “Bescheidenheid helpt.”

Casus: patiënt met probleem bij uitsteken tong

Uw 24-jarige ietwat schuchtere patiënt 'steekt' zijn tong direct naar u uit als u vraagt wat u voor hem kan doen. Daarna vervolgt hij dat hij maar één probleem heeft... Wat is uw diagnose?


0
Laat een reactie achterx