DOQ

Minder diagnoses huidkanker door lockdown

Net als de meeste vormen van zorg, zette COVID-19 ook de zorg voor mensen met niet gediagnosticeerde huidkanker onder druk. Twee recente Nederlandse studies laten zien dat het aantal diagnoses van plaveiselcel-, basaalcelcarcinomen of melanomen tijdens de lockdowns stevig daalde. De gevolgen hiervan lijken echter mee te vallen.

Bij het Integraal Kankercentrum Nederland keek onderzoeker Ellis Slotman, samen met haar collega’s van het Erasmus MC, naar de incidentie van plaveiselcel- en basaalcelcarcinomen in de periode 2017 tot en met 2020. Uit de gegevens van 2017 tot en met 2019 extrapoleerde ze een trend die aangaf wat de verwachte incidentie in elke maand van 2020 zou zijn. Het blijkt dat tijdens de COVID-19 pandemie vooral in de periodes van lockdown het aantal nieuwe diagnoses het laagst was. Dit gold voor alle leeftijdsgroepen en voor de 80-plusser in het bijzonder. De onderzoekers corrigeerden hun data overigens voor de oversterfte als gevolg van COVID-19.

“Tijdens de eerste lockdown – van maart tot mei 2020 – ‘vingen’ huisartsen en dermatologen 29% minder plaveiselcelcarcinomen en 50% minder basaalcelcarcinomen”

Verwachting

Tijdens de eerste lockdown, van maart tot mei 2020, vingen huisartsen en dermatologen 29% minder plaveiselcelcarcinomen en 50% minder basaalcelcarcinomen dan verwacht. In de maanden erna steeg het aantal tot boven het verwachte aantal om weer de dalen bij de volgende lockdown. Al met al leverde 2020 1150 minder plaveiselcelcarcinomen op en 11767 minder basaalcelcarcinomen.
Slotman en haar collega’s vrezen dat de achterstallige diagnoses van beide typen huidkanker een flinke impact gaan hebben op de medische zorg voor de sowieso al grote en groeiende aantallen mensen met huidkanker. Zorgen zijn er vooral om de gemiste plaveiselcelcarcinomen. Een vertraagde diagnose kan progressie tot een ernstiger stadium met een hogere kans op uitzaaiingen betekenen.

Gevolgen

Gelukkig vallen de gevolgen van de vertraagde diagnoses vooralsnog mee, zo blijkt uit een tweede onderzoek. Bij mensen met een plaveiselcelcarcinoom blijkt geen significant verschil in de invasieve diepte of het stadium van plaveiselcelcarcinomen pre- en post COVID-19. Deze bevinding komt van promovendus Tobias Sangers van het Erasmus MC. Samen met collega’s van de universiteiten in Rotterdam, Utrecht Amsterdam en het IKNL keek hij naar de gevolgen van een vertraagde diagnose.
Sangers vergeleek tumorkarakteristieken voor en tijdens de COVID-19 pandemie (januari 2019 – juli 2021). Daarvoor analyseerde hij histopathologische gegevens van ruim 20.000 melanomen en ruim 68.000 plaveiselcelcarcinomen. Basaalcelcarcinomen groeien zo langzaam dat er geen invloed van de vertraagde diagnose te verwachten is, ze werden dan ook niet onderzocht.

“Alleen tijdens de eerste lockdown was er een geringe, ongunstige verschuiving in het stadium van het melanoom”

Melanoom

Net als bij de andere huidtumoren, daalde het aantal nieuwe diagnoses van melanomen tijdens de lockdowns tot onder het verwachte niveau. Pas na de tweede lockdown in 2021 steeg het aantal tot boven het verwachte niveau. Ook nu was er een leeftijdseffect zichtbaar. Mensen die tijdens de lockdowns een diagnose kregen waren jonger dan gebruikelijk. Alleen tijdens de eerste lockdown was er een geringe, ongunstige verschuiving in het stadium van het melanoom*. De Breslow-dikte van de tumoren – een maat voor de kans op metastasering – veranderde niet door de lockdown.

* Stadium tijdens eerste lockdown vs pre-COVID-19: pT1 52,3% vs. 58,6%, pT2 18,9% vs. 17,8%, pT3 13,2% vs. 11,0%, pT4 9,1% vs. 7,3% P = 0 001

Onverwacht

Al met al lijkt de vertraagde diagnose van plaveiselcelcarcinomen en melanomen geen ernstige gevolgen te hebben. Dit hadden de onderzoekers niet verwacht. Sangers houdt daarom nog een slag om de arm. Hoewel er na de lockdowns meer dan gebruikelijk huidkankers gediagnosticeerd werden, heeft de inhaalzorg nog niet alle tumoren gevangen. Er was immers een flink ‘tekort’ aan tumoren in 2020. Echt grote aantallen onontdekte agressieve tumoren verwachten de onderzoekers niet meer, daarvoor verstreek inmiddels te veel tijd sinds de eerste lockdown.

Referenties:

  1. Slotman E, Schreuder K, Nijsten TEC, et al. The impact of the COVID-19 pandemic on keratinocyte carcinoma in the Netherlands: Trends in diagnoses and magnitude of diagnostic delays. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022;36(5):680-687.
  2. Sangers TE, Wakkee M, Kramer-Noels EC, et al. Limited impact of COVID-19-related diagnostic delay on cutaneous melanoma and squamous cell carcinoma tumour characteristics: a nationwide pathology registry analysis. Br J Dermatol. 2022; [Epub ahead of print]
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”