DOQ

Wees alert op hart- en vaatziekten bij COPD

COPD-patiënten hebben een verhoogd risico op het krijgen van hart- en vaatziekten. “Dit geldt met name voor de periode net na een longaanval”, vertelt dr. Sami Simons, longarts in het Maastricht Universitair Medisch Centrum+. “Het is belangrijk dat longartsen laagdrempelig denken aan hart- en vaatziekten bij patiënten met COPD, vooral omdat we met triple inhalatietherapie de cardiovasculaire mortaliteit bij COPD-patiënten kunnen verminderen.”

COPD en hart- en vaatziekten komen vaak samen voor, legt Sami Simons uit. “Ongeveer 1 op de 4 à 5 COPD-patiënten heeft ook een hart- of vaatziekte. De meest voorkomende zijn hypertensie, ischemische hartziekten en hartfalen, maar we zien ook patiënten met atriumfibrilleren of een beroerte.”1 Daarnaast is het de afgelopen jaren steeds duidelijker geworden dat COPD-patiënten een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Zo hebben COPD-patiënten een 2 tot 5 keer hoger risico op ischemische hartziekten of hartfalen.2 En: een matige longaanval zorgt bij COPD-patiënten voor een 2,6 keer hoger risico op hart- en vaatziekten, maar een ernstige longaanval geeft wel een 21,8 keer hoger risico.3 Dit risico bleef verhoogd gedurende 30 dagen na de longaanval en nam met 90 dagen weer af, aldus Simons.

“Ik ben alerter op hartproblemen bij COPD-patiënten”

longarts dr. Sami Simons

Stress op het hart

Het exacte mechanisme achter het verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij COPD is onduidelijk. “Gezamenlijke risicofactoren spelen waarschijnlijk een belangrijke rol”, zegt Simons. “Roken maakt mensen bijvoorbeeld vatbaarder voor het krijgen van zowel COPD als hart- en vaatziekten.1 Daarnaast spelen genetische factoren mogelijk een rol, maar daar weten we nog onvoldoende van.” Wel is duidelijk dat het hebben van COPD stress op het hart geeft, waarbij verschillende mechanismen ten grondslag kunnen liggen aan het ontstaan van hart- en vaatziekten, legt Simons uit.1 “Zo gaat COPD vaak samen met hyperinflatie van de longen. Dat geeft een toegenomen intrathoracale druk, met stress op het hart tot gevolg. Daarnaast heeft een toename in pulmonale vaatweerstand als gevolg van COPD, effect op de cardiale output.”4 COPD kan tevens gepaard gaan met systemische inflammatie, waarvan bekend is dat dat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. “Een ander mechanisme waarbij de kans op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten toeneemt, is de activering van de stollingscascade bij longaanvallen. Dit mechanisme is vergelijkbaar met wat wij weten over het verhoogde risico op hart- en vaatziekten na luchtweginfecties bij de algemene bevolking.”5

“Selectieve bètablokkers kunnen prima voorgeschreven worden bij COPD-patiënten”

Reductie cardiovasculaire mortaliteit

Simons vindt het belangrijk dat longartsen zich bewust zijn van dit verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij COPD. Het is zinvol om alle COPD-patiënten te screenen volgens het cardiovasculair risicomanagement”, laat hij weten.6 De afgelopen jaren hebben twee belangrijke studies laten zien dat tripletherapie (duale luchtwegverwijders plus ontstekingsremmer) de (cardiovasculaire) mortaliteit bij COPD-patiënten met recidiverende longaanvallen kan verminderen.7,8 “Sinsdien ben ik echt alerter op hartproblemen bij deze groep COPD-patiënten.”

GOLD-richtlijn

Inmiddels is ook in de GOLD-richtlijn opgenomen dat tripletherapie een reductie geeft van mortaliteit bij patiënten met COPD en een voorgeschiedenis met recidiverende longaanvallen.9 Simons heeft ook een boodschap voor cardiologen. “Ik zie dat cardiologen soms huiverig zijn voor het voorschrijven van bètablokkers bij COPD-patiënten omdat deze zouden kunnen zorgen voor bronchospasmen. Inmiddels is echter goed uitgezocht dat selectieve bètablokkers prima voorgeschreven kunnen worden bij COPD-patiënten. Het voordeel dat zij hebben van deze medicatie weegt vele malen op tegen minimale risico op bronchospasmen.”

“Er zijn steeds meer initiatieven voor samenwerking tussen longarts en cardioloog”

Samenwerking

Simons benadrukt het belang van samenwerking tussen longarts en cardioloog bij patiënten met COPD. “Er zijn steeds meer initiatieven voor samenwerking”, zegt hij. Zelf werkt hij veel samen met cardiologen gespecialiseerd in hartfalen en in ritmestoornissen. “Bij de atriumfibrillerenpolikliniek worden patiënten bijvoorbeeld gescreend op COPD. Vervolgens bekijk ik of er afwijkingen zijn, dat gaat allemaal digitaal.” Andersom screenen Simons en zijn collega’s COPD-patiënten op atriumfibrilleren. “De klachten bij COPD en hart- en vaatziekten overlappen voor een deel”, zegt Simons. “Op basis van het klachtenpatroon alleen is niet altijd te achterhalen wat er aan de hand is. Daarom is het belangrijk dat longartsen laagdrempelig aan de mogelijkheid denken dat hart- en vaatziekten bij kunnen dragen aan de klachten van een patiënt. Daarnaast moet het besef groeien dat ook wij als longartsen met de juiste behandeling invloed kunnen uitoefenen op de gevolgen van deze hart- en vaatziekten. Vooral in anderhalve maand na een longaanval waarin patiënten erg kwetsbaar zijn.”

Referenties

  1. Rabe KF, Hurst JR, Suissa S. Cardiovascular disease and COPD: dangerous liaisons? Eur Respir Rev 2018;27(149):180057.
  2. Chen W, Thomas J, Sadatsafavi M, FitzGerald JM. Risk of cardiovascular comorbidity in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis Lancet Respir Med 2015;3(8):631-639.
  3. Dransfield MT, Criner GJ, Halpin DMG, et al. Time-dependent risk of cardiovascular events following an exacerbation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: post hoc analysis from the IMPACT trial. J Am Heart Assoc 2022;11(18):e024350.
  4. Verhoef K, Mitchell JR. Cardiopulmonary physiology: why the heart and lungs are inextricably linked. Adv Physiol Educ 2017;41(3):348-353.
  5. Davidson JA, Banerjee A, Smeeth L, et al. Risk of acute respiratory infection and acute cardiovascular events following acute respiratory infection among adults with increased cardiovascular risk in England between 2008 and 2018: a retrospective, population-based cohort study. Lancet Digit Health 2021;3(12):e773-e783.
  6. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/cardiovasculair_risicomanagement_cvrm/schatten_van_risico_op_hart_en_vaatziekten/andere_onafhankelijke_voorspellers_van_cvrm/copd_bij_cvrm.html. Geraadpleegd december 2022.
  7. Lipson DA, Crim C, Criner GJ, et al. Reduction in all-cause mortality with fluticasone furoate/umeclidinium/vilanterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 2020;201(12):1508-1516.
  8. Martinez FJ, Rabe KF, Ferguson GT, et al. Reduced all-cause mortality in the ETHOS trial of budesonide/glycopyrrolate/formoterol for chronic obstructive pulmonary disease. A randomized, double-blind, multicenter, parallel-group study. Am J Respir Crit Care Med 2021;203(5):553-564.
  9. https://goldcopd.org/2023-gold-report-2/. Geraadpleegd december 2022.
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”