DOQ

Wees alert op hart- en vaatziekten bij COPD

COPD-patiënten hebben een verhoogd risico op het krijgen van hart- en vaatziekten. “Dit geldt met name voor de periode net na een longaanval”, vertelt dr. Sami Simons, longarts in het Maastricht Universitair Medisch Centrum+. “Het is belangrijk dat longartsen laagdrempelig denken aan hart- en vaatziekten bij patiënten met COPD, vooral omdat we met triple inhalatietherapie de cardiovasculaire mortaliteit bij COPD-patiënten kunnen verminderen.”

COPD en hart- en vaatziekten komen vaak samen voor, legt Sami Simons uit. “Ongeveer 1 op de 4 à 5 COPD-patiënten heeft ook een hart- of vaatziekte. De meest voorkomende zijn hypertensie, ischemische hartziekten en hartfalen, maar we zien ook patiënten met atriumfibrilleren of een beroerte.”1 Daarnaast is het de afgelopen jaren steeds duidelijker geworden dat COPD-patiënten een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Zo hebben COPD-patiënten een 2 tot 5 keer hoger risico op ischemische hartziekten of hartfalen.2 En: een matige longaanval zorgt bij COPD-patiënten voor een 2,6 keer hoger risico op hart- en vaatziekten, maar een ernstige longaanval geeft wel een 21,8 keer hoger risico.3 Dit risico bleef verhoogd gedurende 30 dagen na de longaanval en nam met 90 dagen weer af, aldus Simons.

“Ik ben alerter op hartproblemen bij COPD-patiënten”

longarts dr. Sami Simons

Stress op het hart

Het exacte mechanisme achter het verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij COPD is onduidelijk. “Gezamenlijke risicofactoren spelen waarschijnlijk een belangrijke rol”, zegt Simons. “Roken maakt mensen bijvoorbeeld vatbaarder voor het krijgen van zowel COPD als hart- en vaatziekten.1 Daarnaast spelen genetische factoren mogelijk een rol, maar daar weten we nog onvoldoende van.” Wel is duidelijk dat het hebben van COPD stress op het hart geeft, waarbij verschillende mechanismen ten grondslag kunnen liggen aan het ontstaan van hart- en vaatziekten, legt Simons uit.1 “Zo gaat COPD vaak samen met hyperinflatie van de longen. Dat geeft een toegenomen intrathoracale druk, met stress op het hart tot gevolg. Daarnaast heeft een toename in pulmonale vaatweerstand als gevolg van COPD, effect op de cardiale output.”4 COPD kan tevens gepaard gaan met systemische inflammatie, waarvan bekend is dat dat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. “Een ander mechanisme waarbij de kans op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten toeneemt, is de activering van de stollingscascade bij longaanvallen. Dit mechanisme is vergelijkbaar met wat wij weten over het verhoogde risico op hart- en vaatziekten na luchtweginfecties bij de algemene bevolking.”5

“Selectieve bètablokkers kunnen prima voorgeschreven worden bij COPD-patiënten”

Reductie cardiovasculaire mortaliteit

Simons vindt het belangrijk dat longartsen zich bewust zijn van dit verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij COPD. Het is zinvol om alle COPD-patiënten te screenen volgens het cardiovasculair risicomanagement”, laat hij weten.6 De afgelopen jaren hebben twee belangrijke studies laten zien dat tripletherapie (duale luchtwegverwijders plus ontstekingsremmer) de (cardiovasculaire) mortaliteit bij COPD-patiënten met recidiverende longaanvallen kan verminderen.7,8 “Sinsdien ben ik echt alerter op hartproblemen bij deze groep COPD-patiënten.”

GOLD-richtlijn

Inmiddels is ook in de GOLD-richtlijn opgenomen dat tripletherapie een reductie geeft van mortaliteit bij patiënten met COPD en een voorgeschiedenis met recidiverende longaanvallen.9 Simons heeft ook een boodschap voor cardiologen. “Ik zie dat cardiologen soms huiverig zijn voor het voorschrijven van bètablokkers bij COPD-patiënten omdat deze zouden kunnen zorgen voor bronchospasmen. Inmiddels is echter goed uitgezocht dat selectieve bètablokkers prima voorgeschreven kunnen worden bij COPD-patiënten. Het voordeel dat zij hebben van deze medicatie weegt vele malen op tegen minimale risico op bronchospasmen.”

“Er zijn steeds meer initiatieven voor samenwerking tussen longarts en cardioloog”

Samenwerking

Simons benadrukt het belang van samenwerking tussen longarts en cardioloog bij patiënten met COPD. “Er zijn steeds meer initiatieven voor samenwerking”, zegt hij. Zelf werkt hij veel samen met cardiologen gespecialiseerd in hartfalen en in ritmestoornissen. “Bij de atriumfibrillerenpolikliniek worden patiënten bijvoorbeeld gescreend op COPD. Vervolgens bekijk ik of er afwijkingen zijn, dat gaat allemaal digitaal.” Andersom screenen Simons en zijn collega’s COPD-patiënten op atriumfibrilleren. “De klachten bij COPD en hart- en vaatziekten overlappen voor een deel”, zegt Simons. “Op basis van het klachtenpatroon alleen is niet altijd te achterhalen wat er aan de hand is. Daarom is het belangrijk dat longartsen laagdrempelig aan de mogelijkheid denken dat hart- en vaatziekten bij kunnen dragen aan de klachten van een patiënt. Daarnaast moet het besef groeien dat ook wij als longartsen met de juiste behandeling invloed kunnen uitoefenen op de gevolgen van deze hart- en vaatziekten. Vooral in anderhalve maand na een longaanval waarin patiënten erg kwetsbaar zijn.”

Referenties

  1. Rabe KF, Hurst JR, Suissa S. Cardiovascular disease and COPD: dangerous liaisons? Eur Respir Rev 2018;27(149):180057.
  2. Chen W, Thomas J, Sadatsafavi M, FitzGerald JM. Risk of cardiovascular comorbidity in patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis Lancet Respir Med 2015;3(8):631-639.
  3. Dransfield MT, Criner GJ, Halpin DMG, et al. Time-dependent risk of cardiovascular events following an exacerbation in patients with chronic obstructive pulmonary disease: post hoc analysis from the IMPACT trial. J Am Heart Assoc 2022;11(18):e024350.
  4. Verhoef K, Mitchell JR. Cardiopulmonary physiology: why the heart and lungs are inextricably linked. Adv Physiol Educ 2017;41(3):348-353.
  5. Davidson JA, Banerjee A, Smeeth L, et al. Risk of acute respiratory infection and acute cardiovascular events following acute respiratory infection among adults with increased cardiovascular risk in England between 2008 and 2018: a retrospective, population-based cohort study. Lancet Digit Health 2021;3(12):e773-e783.
  6. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/cardiovasculair_risicomanagement_cvrm/schatten_van_risico_op_hart_en_vaatziekten/andere_onafhankelijke_voorspellers_van_cvrm/copd_bij_cvrm.html. Geraadpleegd december 2022.
  7. Lipson DA, Crim C, Criner GJ, et al. Reduction in all-cause mortality with fluticasone furoate/umeclidinium/vilanterol in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 2020;201(12):1508-1516.
  8. Martinez FJ, Rabe KF, Ferguson GT, et al. Reduced all-cause mortality in the ETHOS trial of budesonide/glycopyrrolate/formoterol for chronic obstructive pulmonary disease. A randomized, double-blind, multicenter, parallel-group study. Am J Respir Crit Care Med 2021;203(5):553-564.
  9. https://goldcopd.org/2023-gold-report-2/. Geraadpleegd december 2022.
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx