Anios interne geneeskunde Scheres: ‘Eerste bouwsteen voor voorspellers veneuze trombose bij vrouwen’
Vrouwen met zwangerschapshypertensie of -vergiftiging lopen zowel op de korte als lange termijn een verhoogd risico veneuze trombose te ontwikkelen. Anios interne geneeskunde Luuk Scheres ontdekte dit tijdens zijn door de Hartstichting gesubsidieerde promotieonderzoek aan het Amsterdam UMC en LUMC. “Hiermee hebben we een eerste bouwsteen voor een model om te voorspellen welke vrouwen wel en niet een hogere kans maken en wie dus mogelijk wel en niet preventief bloedverdunners moeten gebruiken tegen veneuze trombose.”
Een unieke dataset. Daar mag met recht van worden gesproken bij het promotieonderzoek van anios interne geneeskunde Luuk Scheres (in februari begint hij aan de opleiding tot internist in het Radboudumc). Hij koppelde de zwangerschapsgegevens van twee miljoen Nederlandse vrouwen aan data van – op één na – alle trombosediensten.
Data van twee miljoen vrouwen
Hij vertelt: “Perined, dat de geboortezorg in Nederland ondersteunt, houdt de gegevens bij van zwangere vrouwen. Via deze weg kreeg ik de beschikking over de data van twee miljoen vrouwen, verzameld in een periode van dertien jaar. Die heb ik gelegd naast de gegevens van trombosediensten. De diensten registreren of iemand bloedverdunners gebruikt en, zo ja, waarom dit gebeurt: vanwege veneuze trombose of boezemfibrilleren. Veneuze trombose was relevant voor mijn studie.”
“We willen weten wie een verhoogd risico lopen en gebaat zijn bij bloedverdunners, maar tegelijkertijd ook wie een verlaagde kans hebben en veilig niet-behandeld kunnen worden”
Gerichte inzet bloedverdunners
Scheres’ promotieonderzoek was gericht op sekse-specifieke mechanismen en vrouwspecifieke risico- en managementmodellen bij trombose. “Weten we eenmaal dat iemand trombose heeft, dan zijn de behandelmogelijkheden heel goed”, zegt hij. “Maar liever zouden we natuurlijk trombose willen voorkómen. Dat is mogelijk met bloedverdunners. Het is wel zaak deze zo gericht mogelijk in te zetten. Als je iedereen bloedverdunners geeft, lopen meer mensen risico op complicaties, zoals bloedingen. Dit nadeel weegt niet op tegen het aantal tromboses dat zou worden voorkomen. We willen dus weten wie een verhoogd risico lopen en gebaat zijn bij bloedverdunners, maar tegelijkertijd moet bekend zijn wie een verlaagde kans hebben en veilig niet-behandeld kunnen worden.”
Kinderschoenen
Op het vlak van arteriële trombose zijn volgens Scheres veel voorspelmodellen, zowel voor mannen als vrouwen. Bij veneuze trombose staat het verschijnsel nog in de kinderschoenen. “Wij willen dit graag veranderen. Veneuze trombose komt veel voor, vooral bij vrouwen in de fertiele levensfase, méér dan bij mannen van diezelfde leeftijd. Het verschil wordt deels verklaard door de invloed van vrouwelijke hormonen, onder meer tijdens de zwangerschap, en gebruik van de anticonceptiepil.”
Ook na de zwangerschap
Vanuit deze wetenschap probeerde Scheres een verband te leggen tussen aandoeningen tijdens de zwangerschap en veneuze trombose gedurende of na deze periode. “Het ging om zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie”, vertelt hij. “Bij het laatste is zowel sprake van hypertensie als eiwitverlies in de urine. We vonden twee keer een verband, met hierbij de nuance dat de relatie tussen zwangerschapshypertensie en veneuze trombose minder sterk is dan die tussen pre-eclampsie en veneuze trombose. De verbanden gelden zowel voor de lange als korte termijn. Dus hoewel een vrouw na de zwangerschap geen pre-eclampsie of hoge bloeddruk meer heeft, kan zij ook dan nog een hoger risico lopen op veneuze trombose.”
“Dus hoewel een vrouw na de zwangerschap geen pre-eclampsie of hoge bloeddruk meer heeft, kan zij ook dan nog een hoger risico lopen op veneuze trombose”
Bredere basis
Wat is de waarde van deze inzichten? Kunnen ze al leiden tot klinische verbeteringen? Zover is het nog niet, zegt Scheres. “Er is meer onderzoek nodig naar de onderliggende mechanismen van de gevonden verbanden. Spelen bijvoorbeeld ook leefstijlfactoren een rol, zoals roken of een hoog BMI? Zijn er wellicht endothele oorzaken? De antwoorden op deze vragen kunnen ook bijdragen aan een voorspelmodel voor veneuze trombose bij vrouwen. De bouwsteen die mijn onderzoek heeft opgeleverd, biedt geen brede basis voor een voorspelmodel. Zo’n model zal moeten bestaan uit een combinatie van bouwstenen.”
Hier is het proefschrift van anios Luuk Scheres te vinden.
Anios interne geneeskunde Luuk Scheres, LUMC, RadboudUMC, veneuze trombose