Prof. dr. Van den Bemt: ‘Wat gebeurt er met de medicatie als de patiënt de apotheek uit is?’
Verbeteren van het medicatiegebruik door patiënten is de kern van de activiteiten die prof. dr. Bart van den Bemt verder wil gaan ontplooien. Sinds maart van dit jaar is deze Nijmeegse apotheker benoemd tot bijzonder hoogleraar Personalized Pharmaceutical Care aan de Radboud Universiteit/Radboudumc in Nijmegen. Een vooruitblik op wat hij in deze rol gaat doen. “Ga uit van die meerderheid die zijn eigen medicatie wél kan beheren en geef ze hierbij een rol”
“Goede apothekers leveren medicatie keurig af en houden een eerste uitgiftebegeleidingsgesprek met de patiënt. Maar wat gebeurt er daarna met de medicatie? Patiënten kunnen zich zorgen maken als ze een bijwerking ervaren en daarom stoppen met hun medicatie. Therapietrouw is nog steeds een heel groot probleem. We zijn als apothekers bezig om bij wijze van spreken tot de tiende decimaal achter de komma de kwaliteit van medicatie te garanderen. Maar de werkelijke variatie in de kwaliteit zit bij de patiënt. Hoe gebruikt die zijn medicatie? Wat gebeurt er met geneesmiddelen zodra ze de apotheek uit zijn?”
Bijwerkingen en zorgen
Correct geneesmiddelgebruik, goede kennis over medicatie bij de patiënten, het zijn allemaal punten die nog sterke verbetering behoeven, constateert Van den Bemt, apotheker, klinisch farmacoloog en senior onderzoeker aan het Radboudumc en de Sint Maartenskliniek. “Vanuit het Radboudumc deden we onderzoek waarin we 50 patiënten in een periode van twee maanden elke twee weken opbelden en vroegen naar hun ervaring met hun geneesmiddelen. In elk gesprek dook er wel een probleem op zoals het optreden van een bijwerking, zorgen over het effect van een geneesmiddel of wat te doen bij een vergeten dosis. Veel mensen bewaren gekoelde geneesmiddelen verkeerd. En verder weten we dat geneesmiddelen nog steeds een sterke bijdrage leveren aan vermijdbare ziekenhuisopnames. Geneesmiddelgerelateerde problemen te over dus.”
“De werkelijke variatie in de kwaliteit zit bij de patiënt. Hoe gebruikt die zijn medicatie?”
Prof. dr. Bart van den Bemt wil zich als hoogleraar daarom focussen op de vraag hoe de therapietrouw verbeterd kan worden zodat patiënten hun medicatie volgens voorschrift gebruiken, en ze hier optimaal profijt van hebben. Verder maakt hij zich sterk voor het tegengaan van medicatieverspilling en voor het stimuleren van de betrokkenheid van patiënten bij hun eigen farmacotherapie.
E-health
Deze ambities wil hij waarmaken door op vier deelgebieden onderzoek te gaan doen. “Het eerste is dat ik vanuit het Radboudumc en de Sint Maartenskliniek onderzoek ga opzetten naar methoden om op afstand patiënten medicatiebegeleiding te bieden. Denk dan aan e-health-toepassingen zoals apps, chatbots, het sturen van herinneringsberichten, multichanneltoepassingen en ondersteunende websites. We beginnen met een kleine groep patiënten. Mijn ambitie is om dit in de komende vijf jaar getest te hebben.”
“In elk gesprek dook er wel een probleem op zoals een bijwerking, zorgen over het effect of wat te doen bij een vergeten dosis”
Educatie bij patiënten
Als tweede wil hij zich richten op shared decision making. “We gaan werken aan het maken van keuzehulpen voor patiënten, zodat ze samen met hun arts de beste behandeling kunnen kiezen. Verder moeten patiënten veel meer het beheer over hun eigen medicatie krijgen. Nu wordt de zorg nog te veel gebaseerd op de zwakste schakels: patiënten die niet in staat zijn hun eigen medicatie te beheren, een minderheid. Maar dit moet andersom: ga uit van die meerderheid die het wel kan en geef aan hen een rol bij het beheer van hun eigen medicatie. We groeien door de toenemende vergrijzing toch naar die situatie toe. Minder handen aan het bed, meer verantwoordelijkheid bij de patiënt zelf. Een stuk bewustwording en educatie bij patiënten is hiervoor nodig. En dit moet ook worden ingebouwd in de opleiding van artsen.”
“Ik wil bij reumatoïde artritis kijken of door de boost met een ander stofje de dosering van een targeted DMARD omlaag kan”
Hergebruik tegen verspilling
Verder wil de Nijmeegse hoogleraar zich richten op onderzoek om geneesmiddelverspilling tegen te gaan. “Een initiatief zoals dat van apothekers Piter Oosterhof en Jelmer Faber die voor hun website Pharmaswap de KNMP-innovatieprijs hebben gewonnen, juich ik zeer toe. Ik wil gaan onderzoeken of je geneesmiddelen kunt hergebruiken, te beginnen bij de orale oncolytica.”
Reumatoïde artritis
Als laatste wil Van den Bemt verder met het thema waarin hij sterk is gespecialiseerd: biologicals bij reumatoïde artritis, het onderwerp waarop hij in 2009 promoveerde. “Dat was gericht op het afbouwen van infliximab. Nu wil ik kijken of je door een boost met een ander stofje te geven, de dosering van een targeted DMARD omlaag kan. Bijvoorbeeld cobicistat als toevoeging aan een JAK-remmer. Onderzoek hiernaar loopt momenteel. We verwachten de resultaten in 2021 te hebben.”
Over prof. dr. Bart van den Bemt
Prof. dr. Bart van den Bemt heeft zijn sporen binnen de farmacie ruimschoots verdiend. Na zijn afstuderen in 1996 werkte hij als openbaar apotheker. In 2009 promoveerde hij op onderzoek naar optimaal medicatiegebruik bij reumatoïde artritis, waarna hij in het Radboud UMC de opleiding tot klinisch farmacoloog volgde. Verder is hij onder meer lid van de wetenschappelijke adviesraad van de KNMP, President van de European Society Clinical Pharmacy (ESCP), voorzitter van de Commissie Wetenschappelijke Zaken en Onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuisapothekers (NVZA) en voorzitter van de Stichting Centrum voor Patiënt en Geneesmiddel.
bijzonder hoogleraar Personalized Pharmaceutical, biologicals, medicatie, prof. dr. Bart van den Bemt, Radboud Universiteit, RadboudUMC, reumatoïde artritis, shared decision making