DOQ

Goede kwaliteit van leven bij af­wachtend beleid bij endel­darm­kanker

Een afwachtend beleid (wait-and-see) bij gevorderde endeldarmkanker leidt bij veel patiënten tot een goede kwaliteit van leven. Een deel van de patiënten ervaart wel darm-, plas- of seksuele klachten, maar groot pluspunt van afwachtend beleid is dat vaak geen stoma nodig is. Dat blijkt uit onderzoek van Petra Custers, arts-assistent chirurgie in het Catharina ziekenhuis en recent gepromoveerd aan de Universiteit Maastricht.

Operatief verwijderen van de endeldarm is bij endeldarmkanker niet altijd nodig. Patiënten met gevorderd stadium worden namelijk preoperatief behandeld met radiotherapie, eventueel in combinatie met chemotherapie. “Bij ongeveer een vijfde van deze patiënten verdwijnt de tumor door die voorbehandeling”, vertelt Petra Custers. “Vroeger werden deze patiënten toch geopereerd, maar ongeveer 15 jaar geleden startten we met een wait-and-see beleid. Patiënten komen dan regelmatig naar het ziekenhuis voor controle met een scopie of MRI-scan. Een kwart van hen moet alsnog een operatie ondergaan vanwege teruggroei van de tumor. Maar driekwart dus niet. Dat betekent dat een stoma dan vaak voorkomen kan worden. We wilden weten of patiënten na wait-and-see een betere kwaliteit van leven zouden hebben dan geopereerde patiënten. Daarover was nog weinig bekend. Daarom hebben we dit onderzocht.”

“Het vermijden van een stoma is voor patiënten soms zelfs belangrijker dan het genezen van de ziekte”

Arts-assistent chirurgie Petra Custers

Vragenlijsten

In het onderzoek hebben 278 niet-geopereerde patiënten vragenlijsten ingevuld over hun kwaliteit van leven. Ook is gevraagd naar darmklachten, plasklachten en seksuele functies. Ongeveer een kwart van de patiënten had gedurende de onderzoeksperiode ernstige darmklachten, en een derde van de mannen rapporteerde erectieklachten na twee jaar. Vrouwen ervaarden minder seksuele voldoening of functie gedurende de follow-up. Maar ondanks deze klachten rapporteerden de patiënten met een wait-and-see beleid een goede kwaliteit van leven.

Zorgvuldig afgewogen

“Er zijn wel darmklachten, plasklachten en seksuele klachten, zeer waarschijnlijk door de voorbehandeling met radiotherapie”, aldus Custers. “Maar we zien die klachten veel minder dan bij patiënten die geopereerd zijn: na een operatie heeft meer dan 50% ernstige darmklachten. En het grote voordeel van wait-and-see is de veel kleinere kans op een stoma. Voor veel patiënten speelt het vermijden van een stoma een grote rol bij de keuze voor een behandeling. Soms is dat zelfs belangrijker dan het genezen van de ziekte. Daarom worden de behandelopties altijd zorgvuldig afgewogen met de patiënt.”

“Contact brachytherapie bleek een goede manier om orgaansparend te behandelen”

OPAXX-studie

Custers heeft ook onderzoek gedaan naar inwendige bestraling (contact brachytherapie) bij endeldarmkanker. Daarbij wordt precies op de plek van de tumor een hoge dosis bestraling toegediend. Het idee ontstond om dit te doen bij patiënten die na de voorbehandeling met radio- of chemoradiotherapie nog een kleine tumorrest hebben. “Wellicht hoeven we dan nóg minder patiënten te opereren. We zijn in 2017 in het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam met deze contact brachytherapie gestart bij onder andere oudere patiënten die niet fit genoeg waren voor een operatie. Bij die groep bleek het een goede manier om orgaansparend te behandelen.”

Daarop is samen met het Catharina ziekenhuis de OPAXX-studie gestart, voor patiënten bij wie na de voorbehandeling de tumor nog niet helemaal weg is. Bij deze patiënten wordt geloot tussen twee behandelopties: aanvullende contact brachytherapie, of een afwachtend beleid met eventueel een aanvullende kleine operatie waarbij alleen de tumor wordt verwijderd maar de endeldarm wordt gespaard. Deze studie is momenteel gaande.

“Ondanks het risico op klachten is de kwaliteit van leven beter dan wanneer we opereren”

Waardevol

Het onderzoek naar kwaliteit van leven is voor behandelaars heel waardevol, denkt Custers. Zij kunnen daarmee met de patiënt bespreken wat die kan verwachten van een wait-and-see beleid, hoe hoog de kans is op bijvoorbeeld darmklachten en hoe lang die klachten kunnen aanhouden. “Maar ondanks het risico op klachten is de kwaliteit van leven beter dan wanneer we opereren. Dat is waardevolle informatie voor de patiënt. Daarnaast draagt dit onderzoek bij aan de kennis over wait-and-see en orgaansparend behandelen. Dat zal in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker worden toegepast.” 

Referentie: Custers PA, van der Sande ME, Grotenhuis BA, et al. Long-term Quality of Life and Functional Outcome of Patients With Rectal Cancer Following aWatch-and-Wait Approach. JAMA Surg. 2023;158(5):e230146.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH-artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx
Lees ook: Meer mogelijk met MRI

Naar dit artikel »

Lees ook: Stamcel­­transplan­­tatie voor herstel van speeksel­­klieren na bestraling

Naar dit artikel »