DOQ

Goede kwaliteit van leven bij af­wachtend beleid bij endel­darm­kanker

Een afwachtend beleid (wait-and-see) bij gevorderde endeldarmkanker leidt bij veel patiënten tot een goede kwaliteit van leven. Een deel van de patiënten ervaart wel darm-, plas- of seksuele klachten, maar groot pluspunt van afwachtend beleid is dat vaak geen stoma nodig is. Dat blijkt uit onderzoek van Petra Custers, arts-assistent chirurgie in het Catharina ziekenhuis en recent gepromoveerd aan de Universiteit Maastricht.

Operatief verwijderen van de endeldarm is bij endeldarmkanker niet altijd nodig. Patiënten met gevorderd stadium worden namelijk preoperatief behandeld met radiotherapie, eventueel in combinatie met chemotherapie. “Bij ongeveer een vijfde van deze patiënten verdwijnt de tumor door die voorbehandeling”, vertelt Petra Custers. “Vroeger werden deze patiënten toch geopereerd, maar ongeveer 15 jaar geleden startten we met een wait-and-see beleid. Patiënten komen dan regelmatig naar het ziekenhuis voor controle met een scopie of MRI-scan. Een kwart van hen moet alsnog een operatie ondergaan vanwege teruggroei van de tumor. Maar driekwart dus niet. Dat betekent dat een stoma dan vaak voorkomen kan worden. We wilden weten of patiënten na wait-and-see een betere kwaliteit van leven zouden hebben dan geopereerde patiënten. Daarover was nog weinig bekend. Daarom hebben we dit onderzocht.”

“Het vermijden van een stoma is voor patiënten soms zelfs belangrijker dan het genezen van de ziekte”

Arts-assistent chirurgie Petra Custers

Vragenlijsten

In het onderzoek hebben 278 niet-geopereerde patiënten vragenlijsten ingevuld over hun kwaliteit van leven. Ook is gevraagd naar darmklachten, plasklachten en seksuele functies. Ongeveer een kwart van de patiënten had gedurende de onderzoeksperiode ernstige darmklachten, en een derde van de mannen rapporteerde erectieklachten na twee jaar. Vrouwen ervaarden minder seksuele voldoening of functie gedurende de follow-up. Maar ondanks deze klachten rapporteerden de patiënten met een wait-and-see beleid een goede kwaliteit van leven.

Zorgvuldig afgewogen

“Er zijn wel darmklachten, plasklachten en seksuele klachten, zeer waarschijnlijk door de voorbehandeling met radiotherapie”, aldus Custers. “Maar we zien die klachten veel minder dan bij patiënten die geopereerd zijn: na een operatie heeft meer dan 50% ernstige darmklachten. En het grote voordeel van wait-and-see is de veel kleinere kans op een stoma. Voor veel patiënten speelt het vermijden van een stoma een grote rol bij de keuze voor een behandeling. Soms is dat zelfs belangrijker dan het genezen van de ziekte. Daarom worden de behandelopties altijd zorgvuldig afgewogen met de patiënt.”

“Contact brachytherapie bleek een goede manier om orgaansparend te behandelen”

OPAXX-studie

Custers heeft ook onderzoek gedaan naar inwendige bestraling (contact brachytherapie) bij endeldarmkanker. Daarbij wordt precies op de plek van de tumor een hoge dosis bestraling toegediend. Het idee ontstond om dit te doen bij patiënten die na de voorbehandeling met radio- of chemoradiotherapie nog een kleine tumorrest hebben. “Wellicht hoeven we dan nóg minder patiënten te opereren. We zijn in 2017 in het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam met deze contact brachytherapie gestart bij onder andere oudere patiënten die niet fit genoeg waren voor een operatie. Bij die groep bleek het een goede manier om orgaansparend te behandelen.”

Daarop is samen met het Catharina ziekenhuis de OPAXX-studie gestart, voor patiënten bij wie na de voorbehandeling de tumor nog niet helemaal weg is. Bij deze patiënten wordt geloot tussen twee behandelopties: aanvullende contact brachytherapie, of een afwachtend beleid met eventueel een aanvullende kleine operatie waarbij alleen de tumor wordt verwijderd maar de endeldarm wordt gespaard. Deze studie is momenteel gaande.

“Ondanks het risico op klachten is de kwaliteit van leven beter dan wanneer we opereren”

Waardevol

Het onderzoek naar kwaliteit van leven is voor behandelaars heel waardevol, denkt Custers. Zij kunnen daarmee met de patiënt bespreken wat die kan verwachten van een wait-and-see beleid, hoe hoog de kans is op bijvoorbeeld darmklachten en hoe lang die klachten kunnen aanhouden. “Maar ondanks het risico op klachten is de kwaliteit van leven beter dan wanneer we opereren. Dat is waardevolle informatie voor de patiënt. Daarnaast draagt dit onderzoek bij aan de kennis over wait-and-see en orgaansparend behandelen. Dat zal in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker worden toegepast.” 

Referentie: Custers PA, van der Sande ME, Grotenhuis BA, et al. Long-term Quality of Life and Functional Outcome of Patients With Rectal Cancer Following aWatch-and-Wait Approach. JAMA Surg. 2023;158(5):e230146.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

‘Bevolkings­onderzoek sluit onvoldoende aan bij mensen met verstande­lijke beperking’

Mensen met een verstandelijke beperking nemen veel minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken naar kanker dan de algemene bevolking, vertelt Amina Banda. Ook krijgen zij minder vaak vervolgonderzoek. “Deze groep kan allerlei barrières voor deelname ervaren.”

Vertragen, verdragen en verbinden in moeilijke gesprekken

In de palliatieve zorg spelen niet alleen emoties bij de patiënt een rol, maar ook bij de zorgverlener. Machteld Muller legt uit hoe zelfinzicht helpt bij verbinding met je patiënt. “Herkennen van je eigen ‘rode knoppen’ helpt om uit vervelende dynamieken te blijven.”

Hoe je medische misinformatie als zorgverlener kunt aanpakken

Waarom geloven mensen dat zonnebrandcrème gevaarlijk is, of wantrouwen ze bewezen interventies zoals vaccins? Tom van Bommel vertelt over de mechanismen achter zulke overtuigingen. “Technieken waarmee misinformatie zich verspreidt, kunnen óók ten goede worden ingezet.”

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?


Lees ook: Meer mogelijk met MRI

Naar dit artikel »

Lees ook: Stamcel­­transplan­­tatie voor herstel van speeksel­­klieren na bestraling

Naar dit artikel »