Uitdagingen én oplossingen op weg naar een groener ziekenhuis

Chirurg Joost van der Sijp (Haaglanden Medisch Centrum) en operatieassistent Talitha Hoppe (OLVG) hebben zich vastgebeten in de duurzaamheidstransitie van Nederlandse ziekenhuizen. Van der Sijps bedrijf recyclet ziekenhuismateriaal, Hoppe is aanvoerder van OLVG’s GreenTeamOK. Voor beiden staat de urgentie van het duurzaamheidsvraagstuk als een paal boven water. Hoppe: “De afvalberg van één OK is al afschrikwekkend.”

“De medische industrie produceert een ongelooflijke hoeveelheid afval,” vertelt chirurg Joost van der Sijp. “Rond de 7 á 8 procent van onze CO2-uitstoot ontstaat door verbranding van ziekenhuisafval.” Om dit probleem aan te pakken richtte Van der Sijp samen met twee compagnons drie jaar geleden het bedrijf GreenCycl op. De missie van het bedrijf is om circulaire, economisch interessante oplossingen voor de zorg te ontwikkelen. “We richten ons hierbij onder meer op polypropyleen inpakpapier,” vertelt Van der Sijp. “Dat zijn bijvoorbeeld de doeken om steriele netten mee in te pakken na het sterilisatieproces. Ze bestaan uit hoogwaardige kunststof waar je makkelijk nieuwe producten van kan maken.” In GreenCycls fabriek in de Meern wordt dit polypropyleen nu omgezet in nieuwe grondstof. “Daar maken we weer dingen van voor ziekenhuizen, zodat die spullen daarna opnieuw gerecycled kunnen worden. Wij streven naar een continue cirkel.”

Laryngoscoopbladen inzamelen

Talitha Hoppe werkt sinds vierentwintig jaar als operatieassistent in het OLVG en zag met eigen ogen hoe de afvalberg na operaties de laatste jaren steeds hoger werd. “De omslag van re-usable naar disposable producten vonden we vroeger nog prachtig,” vertelt Hoppe. “Het gaf een veilig idee dat iedere patiënt met nieuwe spullen werd behandeld. Maar ondertussen ontstond er een enorme berg afval naast de operatiekamers.” Toen Hoppe in de gaten kreeg hoeveel afval zij en haar collega’s dagelijks produceren, richtte ze een GreenTeamOK op voor het OLVG. De missie van dit team is om de afvalberg van OK’s en het hele ziekenhuis te verkleinen. “Kijk bijvoorbeeld eens naar celstofmatjes,” aldus Hoppe. “Die worden ziekenhuisbreed overal voor gebruikt en leveren ontzettend veel vuilnis op. Die matjes bestaan ook al van biologisch afbreekbaar plastic.” Een andere kwestie die Hoppe’s aandacht heeft, zijn laryngoscoopbladen. “Tot voor kort werden die bladen gewoon weggegooid,” vertelt Hoppe. “Nu zamelen wij ze in en is de leverancier een samenwerking aangegaan met onder meer GreenCycl. Samen gaan we kijken of de metalen separaat terug te winnen zijn, zodat er bijvoorbeeld weer instrumentennetten van gemaakt kunnen worden.”

“Sommige regelgeving is nog uit de jaren negentig, die kan best aangepast worden aan de huidige eisen”

Operatieassistent Talitha Hoppe

Ambtelijke hobbels

Zowel Van der Sijp als Hoppe merken dat er aardig wat hobbels op de weg liggen richting het verduurzamen van ziekenhuizen. “De overheid heeft de mond vol over vergroening,” vertelt Van der Sijp. “Maar het kostte ons negen maanden om een vergunning te krijgen voor het verwerken van ziekenhuismateriaal. Het duurt heel lang voor je over bepaalde ambtelijke hobbels heen bent. Menig start-up zal aan die regels ten ondergaan, of het risico lopen op een bestuurlijke boete. Ik zou de wetgever dan ook willen oproepen om dit soort duurzaamheidsexperimenten meer te faciliteren, als het aantoonbaar veilig kan.” Hoppe vult aan: “Sommige regelgeving is nog uit de jaren negentig, die kan best aangepast worden aan de huidige eisen. Zo moeten we nu de vele liters spoelvloeistoffen, die bijvoorbeeld voor een arthroscopie gebruikt worden, allemaal in een WIVA vat opsparen, waarna het voor 1 euro per kilo als ziekenhuisspecifiek afval verbrand wordt. Het zou veel duurzamer zijn om dit via het riool te lozen en dat kan ook veilig. We zijn daar nu alweer een jaar over in gesprek met de omgevingsdienst.”

“Die boekjes gaan linea recta de papierbak in, terwijl je die informatie tegenwoordig prima via een QR-code beschikbaar kan maken”

Chirurg oncoloog Joost van der Sijp

Gebruiksaanwijzing in 26 talen

Naast de overheid zal ook de medische industrie een belangrijke rol moeten spelen bij de verduurzaming. “We adviseren de medische industrie in het veranderen van materialen zodat disposable materiaal zodanig in elkaar gezet wordt dat het makkelijk uit elkaar te halen is en componenten kunnen worden hergebruikt,” vertelt Van der Sijp. “En we vragen partijen kritisch te kijken naar de manier waarop zaken nu verpakt worden. Alles zit in dozen die weer in dozen zitten, met in elk afzonderlijke doos een dikke gebruiksaanwijzing in zesentwintig talen over hoe je het apparaat moet gebruiken. Die boekjes gaan linea recta de papierbak in, terwijl je die informatie tegenwoordig prima via een QR-code beschikbaar kan maken.”

“Mijn stip aan de horizon is om alle ziekenhuizen te laten meedoen in dezelfde logistieke keten, zodat verduurzaming op lange termijn ook rendabel wordt”

Chirurg oncoloog Joost van der Sijp

Collega’s aan boord

Volgens Van der Sijp en Hoppe is er in de meeste ziekenhuizen wel een gewillig oor te vinden voor dit onderwerp. “Maar ziekenhuizen moeten elke euro omdraaien,” aldus Van der Sijp. “Mijn advies zou dan ook zijn: sluit je aan bij bestaande initiatieven. Je kan je als ziekenhuis bij ons aansluiten voor het ophalen van afval en feedback over de logistiek. Het is voor ons ook belangrijk om massa te krijgen. We hebben ons bedrijf bewust centraal in Utrecht gevestigd, vanwege de hoge ziekenhuisdichtheid. Afval weegt bijna niks en een twaalftonner rond laten rijden met 50 kg materiaal is ook niet erg milieubewust. Mijn stip aan de horizon is dan ook om alle ziekenhuizen mee te laten doen in dezelfde logistieke keten, zodat de verduurzaming op lange termijn ook rendabel wordt.”

“Informeer jezelf via een website als www.degroeneok.nl. We moeten niet allemaal zelf het wiel gaan uitvinden, maar juist zoveel mogelijk leren van elkaar”

Operatieassistent Talitha Hoppe

Leren van elkaar

Als praktische tip aan collega’s noemt Hoppe om te beginnen met het scheiden van papier. “Er gaat zoveel papier om op OK’s,” aldus Hoppe. “Als je al die doosjes en boekjes scheidt van de rest van het afval houd je zo kilo’s en ook euro’s uit de oven. Dat papier kan naar de papierinzameling waar je er zelfs geld voor krijgt. Daarnaast zou ik zeggen: sluit je aan bij een partij als GreenCycl en informeer jezelf via een website als www.degroeneok.nl. We moeten niet allemaal zelf het wiel gaan uitvinden, maar juist zoveel mogelijk leren van elkaar.”

Lees meer over: